Η μετανάστευση από το Λυκούρσι στην Κέρκυρα

Το Λυκούρσι ή Λυκούριζα στα Βλάχικα αποτελεί ένα άγνωστο μέρος της ιστορίας της Ελληνικής επανάστασης κατά των Τούρκων. Οι Αρβανιτόβλαχοι κάτοικοι του Λυκουρσίου το 1878 επαναστάτησαν κατά του Τούρκικου ζυγού με σθένος και κατατροπώθηκαν από τον πολυάριθμο Τούρκικο στρατό.

Το Λυκούρσι καταστράφηκε ολοσχερώς και οι κάτοικοι του διασκορπίζονται, οι μεν ελληνόφωνες οικογένειες μεταφέρονται και εγκαθίστανται στην Θεσπρωτία στον σημερινό Μεσοπόταμο, οι δε βλαχόφωνες οικογένειες μεταφέρονται και εγκαθίστανται οι περισσότερες στην γειτονική Κέρκυρα στη περιοχή της Γαρίτσας (οικ.Μπάσιου, Σκούπερα, Γκέγκα, Νάνη, Κολέμπα, Δεμίρη, Μπουντάση, Νάτσα, Σιούζου, Νίτσα, Κούρου κ.α.) και λίγες οικογένειες επέστρεψαν ρακένδυτες στο Κεφαλόβρυσο. Οι επαναστάτες καπεταναίοι Βλάχοι οδηγήθηκαν στο κάστρο των Ιωαννίνων αλυσοδεμένοι όπου και θανατώθηκαν.

Κατά τα τέλη του 1877 διεξήχθησαν επαφές εκπροσώπων ελληνικών εθνικών εταιρειών με διάφορους Αλβανούς στρατιωτικούς και οπλαρχηγούς με σκοπό την διεξαγωγή κοινού απελευθερωτικού αγώνα. Οι κυριότερες διαπραγματεύσεις που έγιναν στην Κέρκυρα (αποδείχτηκαν άκαρπες)Ένας από τους πυρήνες των επαναστατών  συγκεντρώθηκε το 1878 στο κάστρο του Λυκουρσίου, 2 χλμ έξω από την πόλη των Αγίων Σαράντα, που τότε δεν ήταν τίποτα άλλα από ένα λιμάνι, πάνω στα ερείπια της αρχαίας πόλης της Χαονίας Αγχιασμός. Στους επαναστάτες του Λυκουρσίου που προέρχονταν κυρίως από τη Χειμάρρα το Βούρκο και άλλες περιοχές της Ηπείρου, είχε ενταχθεί και τάγμα εθελοντών από την Κέρκυρα, στην πλειοψηφία τους Ηπειρώτες που είχαν δραπετεύσει στην Κέρκυρα για να γλυτώσουν τις διώξεις των Οθωμανών.

Και οι δύο ελληνικοί στρατοί επανενώθηκαν και τοποθετήθηκαν στο κάστρο του Λυκούρσι, το οποίο οι αλβανικές δυνάμεις θα πολιορκούσαν. Οι ελληνικές δυνάμεις σχεδίαζαν αρχικά μια απόδραση από τη θάλασσα, ωστόσο το σχέδιο αυτό ναυάγησε όταν ένα οθωμανικό πολεμικό πλοίο άρχισε να περιπολεί τα νερά γύρω από το κανάλι της Κέρκυρας. Στις 28 Φεβρουαρίου 1878, οι Αλβανοί ηγήθηκαν μιας τελευταίας επίθεσης, διασπώντας την άμυνα του κάστρου του Λεκούρσι και προκαλώντας βαριές απώλειες στις ελληνικές δυνάμεις, οι οποίες υποχώρησαν στις ακτές του Λεκούρσι και απέπλευσαν.

Τα πλήρη διαδραματισμένα της εποχής περιγράφονται από την Κερκυραϊκή εφημερίδα «ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ»

Το 1878, μετά τη συμμετοχή τους στο τότε επαναστατικό κίνημα, ένας σημαντικός αριθμός Αρβανιτόβλαχων κατέφυγε στην Κέρκυρα, αλλά και τη Λευκάδα, τόσο από το ίδιο το Κεφαλόβρυσο ή Μετζιτιέ όσο και από το χειμαδιό που είχαν στο Λυκούρσι των Αγίων Σαράντα. Στην Κέρκυρα οι περισσότεροι εγκαταστάθηκαν λίγο έξω από την πόλη της Κέρκυρας, στη σημερινή συνοικία της Γαρίτσας. Το 1889 ο G. Weigand αναφέρει πως οι Αρβανιτόβλαχοι της Γαρίτσας αριθμούσαν γύρω στις 2.000 ψυχές. Αν και εκ των πραγμάτων στην Κέρκυρα έπαψαν να είναι νομαδοκτηνοτρόφοι και πολύ γρήγορα απώλεσαν τη βλάχικη γλώσσα, οι Αρβανιτόβλαχοι της Κέρκυρας διατήρησαν τη μνήμη της βλάχικης καταγωγής τους όπως και το διαφορετικό ενδυματολογικό τους τύπο μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του 20^ου αιώνα.

Η φορεσιά της Γαρίτσας πήρε το όνομά της από το ομώνυμο προάστιο της Κέρκυρας, τη Γαρίτσα. Κυριότερος οικισμός ήταν η Γαρίτσα που κατά την παράδοση εκεί πήρε την ονομασία αυτή από την οικογένεια Γκορίτσα. Όμως παρά το γεγονός αυτό, δεν αποτελεί κερκυραϊκή φορεσιά αλλά προέρχεται από την περιοχή της Ηπείρου^[1] και εμφανίστηκε στη Γαρίτσα όταν μετανάστευσαν στην Κέρκυρα κάτοικοι από το Λυκούρσι, ένα χωριό κοντά στους Αγίους Σαράντα.

Η φορεσιά αποτελείται από το πουκάμισο, τα μανίκια, τη τραχηλιά και το σιγκούνι. Το πουκάμισο διαθέτει χρωματιστά κεντήματα στον ποδόγυρο. Το σιγκούνι είναι μάλλινο ύφασμα κεντημένο με κορδόνι και είναι μακρύ μέχρι τα γόνατα και αμάνικο. Πάνω από το σιγκούνι φορούσαν το πισιλί ή πεσελί, από ίδιο ύφασμα με κεντήματα και στη συνέχεια ένα μικρό γιλέκι χωρίς μανίκια. Στη φορεσιά υπάρχουν ακόμη μια κόκκινη υφαντή ζώνη που δένει με πόρπη, το λεγόμενο τσουπράκι και μια κόκκινη υφαντή ποδιά με πολύχρωμα κεντήματα. Στα πόδια φορούσαν τα τσουράπια που είναι πλεκτές μάλλινες κάλτσες και για υποδήματα χρησιμοποιούσαν τσαρούχια με μαύρες φούντες.^[1]

Στο κεφάλι τοποθετούσαν το τσουπάρι, ένα κόκκινο φέσι ^[1] που έχει μπροστά ραμμένη κορώνα. Γύρω από αυτό τυλίγουν τα μαλλιά και πίσω πέφτει η τσιτσερώνια, ένα κόκκινο μακρύ μεταξωτό μαντήλι. Τέλος, δένουν ένα μαύρο μαντήλι που συγκρατεί τον κεφαλόδεσμο.

Όσον αφορά το στολισμό της φορεσιάς της Γαρίτσας, αυτός ήταν πλούσιος και περιλάμβανε διάφορων ειδών ασημικά. Στο στήθος τοποθετούνταν διπλά αλυσιδωτά κοσμήματα (τα κιουστέκια). Παρόμοιες αλυσίδες τοποθετούνταν και στη μέση ενώ τη διακόσμηση του στήθους συμπλήρωναν οι πόρπες.^[1]

Η Ήπειρος ήταν μέρος μιας επανάσταση του 1878 στην σειράς ελληνικών εξεγέρσεων που έλαβαν χώρα στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα. Η αποτυχία του κινήματος οφείλεται κυρίως στη απροθυμία της ελληνικής κυβέρνησης να υποστηρίξει ενεργά την επανάσταση