ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΓΓΛΟΚΡΑΤΙΑ-ΜΙΚΡΟΑΣΤΟΙ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΕΣ-ΕΜΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΝΑΥΤΙΚΟΙ

από Λιλή Καραχάλιου

Στα χρόνια της Ενετοκρατίας παρεχόταν στους ευγενείς το δικαίωμα της λειτουργίας και κατοχής φαρμακείων και εργαστηρίων χρυσοχοΐας, το δικαίωμα αυτό στα χρόνια της Αγγλοκρατίας το απέφευγαν οι ίδιοι για το αμιγές της ταξικής τους καθαρότητας.

Επί Αγγλοκρατίας, επίσης, οι επαγγελματοβιοτέχνες εξακολούθησαν να συγκροτούν συντεχνίες και αποτελούν τη συνέχεια των civili (=αστών) της Ενετοκρατίας. Όπως συνήθως συμβαίνει στη μικροαστική τάξη, διάδοχοι στα επαγγέλματα είναι οι γιοι που στην αρχή είχαν μία μέτρια εκπαίδευση, αλλά αργότερα, δεν είναι λίγοι αυτοί, οι οποίοι με τη μετάβαση τους σε ξένα πανεπιστήμια και την απόκτηση τίτλων σπουδών, επιδιώκουν να έλθουν το ίδιο κοινωνικό επίπεδο με αυτό των αστών του χρήματος και της γαιοκτημοσύνης, μέσω της αποκτηθείσας μόρφωσής τους.[1]

Μάλιστα έχουν αποκτήσει και ταξική, αλλά και εθνική συνείδηση, μέσω των ιδεών της Γαλλικής Επανάστασης και την έμμεση παρότρυνση της ευρωπαϊκής αποδέσμευσης του 1848. Έτσι οι απόγονοι των μικροαστών, επιστρέφοντας στην Κέρκυρα και τα άλλα νησιά, πλαισιώνουν το Ριζοσπαστικό κόμμα και θεωρούν τον ξένο δυνάστη ως αίτιο της κοινωνικοπολιτικής υποβάθμισης του επτανησιακού λαού.

 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[1] Χυτήρης Γεράσιμος, Η Κέρκυρα στα μέσα του 19^ου αιώνα, Εταιρ.Κερκυρ. Σπουδών, Κέρκυρα, 1988, σελ. 9-11.

Ιδίως κατά την πρώτη φάση του, όταν το Ριζοσπαστικό Κόμμα έχει ηγέτες του Κεφαλλονίτες, τα ιδανικά αυτά εκφράζονται από το σύνθημα «Ένωσις και δημοκρατική ισότης». Όμως οι εξορίες και οι διώξεις των επαναστατών και η ανάλγητη πάταξη κάθε φιλελεύθερης φωνής για κοινωνική αλλαγή, επέφεραν τη μετάθεση των λύσεων  των κοινωνικών προβλημάτων στη μετά την Ένωση με την Ελλάδα εποχή και διατήρησαν ως μόνο σύνθημα την Ένωση με αυτήν.

Στην Κέρκυρα τις δύο πρώτες δεκαετίες του 19^ου αιώνα υπάρχουν δώδεκα δικηγόροι και είκοσι δικολάβοι. Από παλιότερα με έναν κανονισμό του Γενικού Προνοητού `Adrea Dona της 5^ης Ιουνίου 1769 είχε θεσπιστεί οι συμβολαιογράφοι για την εξοχή να είναι σταθερά 32, δύο για κάθε  προάστιο (borgo) της πόλης, δηλαδή Γαρίτσα, Μαντούκι, Ποταμό και δεκαέξι για όλη την πόλη, συνολικά 54.

Με απόφαση του νέου κανονισμού που έγινε στις 27 Αυγούστου 1808 από τη Γερουσία, ορίζεται ότι η διοίκηση θα κανονίσει τον αριθμόν τους σε κάθε νησί ανάλογα με τις ανάγκες. «Γι’αυτό, στη γνωστή τους αγαθότητα, ας προστεθεί και αρκετή εργατικότητα μια και αυτοί είναι οι φύλακες των συμφωνιών των πολιτών και οι πράξεις τους είναι η έκφραση των ανθρωπίνων θελήσεων.»[1]

Στα 1864 η Κέρκυρα έχει αναλογία πληθυσμού 125 άτομα ανά ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο και το 65% αυτού του πληθυσμού είναι αγρότες οι οποίοι ασχολούνται αποκλειστικά με την παραγωγή αγροτικών προϊόντων για οικογενειακή κατανάλωση και επιβίωση. Οι αγροδοσίες από πλευράς Προστασίας στους προνομιούχους αστούς και γαιοκτήμονες μειώνουν ακόμη περισσότερο το εισόδημα των ακτημόνων και των μικροκαλλιεργητών, οι οποίοι αναγκάζονται να πληρώνουν εδαφονόμιο στους πλουσίους και στα μοναστήρια, το εισόδημα των οποίων στη συνέχεια χρησιμοποιείται από την Προστασία για τη λειτουργία των σχολείων.

Η Προστασία, όπως αναφέρθηκε, δεν άφησε περιθώρια ανάπτυξης των Επτανήσων και η επαγγελματική και εμπορική δραστηριοποίηση του λαού των πόλεων ήταν μαραγκοί, χτίστες, αργαστηριάρηδες (παντοπώλες), χάβροι (σιδεράδες), αλιείς, εργάτες στις αλυκές, γεωργοί και λίγοι κτηνοτρόφοι για την εξασφάλιση κτηνοτροφικών προϊόντων και κρέατος για οικιακή, κυρίως, χρήση. Συχνή ήταν η προσφυγή των γεωργών στη Βουλή και την Γερουσία με αναφορές για λήψη φιλάνθρωπων μέτρων από μέρους του κράτους. Πολλές φορές το κράτος αντί για μισθούς έδινε ημερομίσθιο σε είδος, κυρίως ποσότητα αραβόσιτου.[2]

Η πόλη παρείχε τη δυνατότητα ενασχόλησης στους περιστασιακούς ανεπάγγελτους χειρώνακτες (plemba canaglia= σκυλολόι) που αποτελούσε το κατώτερο κοινωνικό στρώμα. Λίγο πιο ευδιάκριτη ήταν η βαθμίδα των τεχνιτών, επαγγελματιών, βιοτεχνών (populari), οι οποίοι παλαιότερα στα χρόνια των Βενετών ήταν οργανωμένοι σε συντεχνίες που απαρτίζονταν από μαθητευόμενους, εργάτες και μάστορες. Είχαν δε δικά τους λάβαρα (σκόλες) δικό τους ταμείο αρωγής των μελών τους, έτσι όπως ήταν συνηθισμένο και στα χρόνια της ακμής του Βυζαντίου.[1]

Όπως παραδίδει ο Στυλ.Βλασόπουλος, ακόμη από τις αρχές του 19^ου αιώνα υπάρχει και λειτουργεί ένα εργοστάσιο αγγειοπλαστικής στη Γαρίτσα. Διέθετε εννιά καμίνια, όπου απασχολούνταν τέσσερα  με πέντε άτομα στο καθένα, με αμοιβή πενήντα παράδες. Παρήγαν 80.000 κομμάτια μεγάλα και μικρά το χρόνο, από τα οποία τα πιο ταπεινά τα βάφουν με βαφή ή βερνίκι το λεγόμενο tipolo terra specchio και τα πιο ακριβά με terra di Vicenza και κασσίτερο, που τους έδινε ένα ανοιχτό χρώμα.

Στην Κέρκυρα εισάγονταν κάθε χρόνο 8.000 βόδια και 500 μοσχάρια από την Ήπειρο και η σφαγή τους, καθώς και η επεξεργασία των δερμάτων τους γίνονταν στο προάστιο Μαντούκι. Λειτουργούσαν, γύρω στα 1812, δέκα εργαστήρια βυρσοδεψίας που απασχολούσε καθένα απ’αυτά από τέσσερεις εργάτες, αλλά η δουλειά τους δεν ήταν συνεχής και έτσι αναγκάζονταν να κάνουν παράλληλα και άλλες εργασίες για να ανταπεξέρχονται οικονομικά.

Τα δέρματα τα κατεργάζονταν με αλάτι, ασβέστη και κατεργασμένη βελανιδιά και ήταν πολύ επιβαρυντικά για το περιβάλλον και την καθαριότητα της πόλης, έστω και αν λειτουργούσαν μακρύτερα από το κέντρο της. Τα παραγόμενα δέρματα χρησιμοποιούνταν κατά το 1/3 για την κατασκευή υποδημάτων για τους πλουσίους και τα κατώτερα ποιοτικά για να γίνονται τσαρούχια για τους χωρικούς και τη φτωχολογιά της πόλης.[2]

Επίσης το προάστιο Μαντούκι,ήταν κατ’ εξοχήν περιοχή ψαράδων και φτωχών μεροκαματιάρηδων, γνωστών για το χιούμορ τους και το μεσογειακό τους ταπεραμέντο.[3]

Στη Γαρίτσα υπήρχαν, γύρω στα 1812, πέντε μεγάλες βάρκες με κατάστρωμα, οι λεγόμενες λατίνες, που μετέφεραν περισσότερα από 80 μόδια σιτάρι η καθεμία. Επίσης υπήρχαν άλλες έξι μικρότερες που χωρούσαν 40-50 μόδια. Στο Μαντούκι υπήρχε όλη κι όλη μία μεγάλη βάρκα με κατάστρωμα και άλλες

 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[1] Χυτήρης Γεράσιμος, Η Κέρκυρα στα μέσα του 19^ου αιώνα, Εταιρ.Κερκυρ. Σπουδών, Κέρκυρα, 1988, σελ. 11

[2] Στ.Βλασσόπουλος, όπως και ανωτέρω, σελ.92-93.

[3] Αθηνά Δούντση, Κέρκυρα, το νησί των χρωμάτων, εκδ. Τοπίο, Αθήνα 1996, σελ 33-100.

[1] Βλασσόπουλος Σ.Στατιστικαί-Ιστορικαί περί Κερκύρας Ειδήσεις, Κερκ. Χρονικά, τόμος ΧΧΙ, μεταφ. Αθ. Τσίτσας, Κέρκυρα, 1977 σελ.75-98.

[2] Χυτήρης, όπως ανωτέρω, σελ.13-15.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

είκοσι, δίχως αυτό, με χωρητικότητα 80 μοδιών. Αυτήν την εποχή ναυπηγήθηκε και ένα καράβι κερκυραϊκό με το όνομα «Πρωτογέννητος».[1]

Δεν παρατηρείται αστυφιλία από τους φτωχούς κατοίκους των χωριών της Κέρκυρας οι οποίοι σπάνια θα μετακινηθούν για υπόθεσή τους σ’ αυτήν και μόνο λίγοι πλούσιοι κάποιων χωριών θα δηλώνουν ως τόπο μόνιμης κατοικίας την πόλη της Κέρκυρας, εξακολουθώντας, όμως, να διατηρούν στα χωριά τους την κτηματική τους περιουσία και τα εξ αυτής έσοδά τους.

Η δε ύπαιθρος αντιμετωπίζοντας έντονα οικονομικά προβλήματα έχει δημιουργήσει μία ταξική συνείδηση η οποία εκφράζεται με τη δύναμή της να αγκαλιάσει και να αφομοιώσει όλους τους διωγμένους πρόσφυγες από άλλες περιοχές(Στρατιδιώτες τ’ Αναυπλιού[2] της Μονεμβασιάς, Αλβανούς(Αρβανίτες), Χειμαριώτες, Σουλιώτες και Παργινούς).

Η Αγγλική Προστασία στα Ιόνια Νησιά από το 1815 επέβαλε τη διάθεση όλων των πόρων των προερχόμενων από τις προσόδους των νησιών για την κάλυψη των εξόδων της. Έτσι η κακοδιαχείριση, η κατασπατάληση αυτών των χρημάτων σε ανοικοδόμηση παλατιών και ανώφελων φρουριακών τειχισμάτων, αλλά και στην πολυτελέστατη διαβίωση των αξιωματούχων και φίλων του καθεστώτος, επέβαλλαν μία καθήλωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών σε πολύ χαμηλά επίπεδα.

Την κατάσταση επέτεινε η επιβολή εξαγωγικών δασμών στα βασικότερα προϊόντα της Κέρκυρας, όπως ήταν η σταφίδα και το ελαιόλαδο με 19,50%, τα έκανε τελείως αποτρεπτικά στις αγορές, αντίθετα με τα αγγλικά  βιομηχανικά προϊόντα που πλήρωναν μόνον 7% φόρο εισαγωγής. Γεγονός, βέβαια, που το επισημαίνουν οι Ιόνιοι βουλευτές και αποτελεί από την 9^η Βουλή και στη συνέχεια, μόνιμη διαμαρτυρία προς την Προστασία.

Οι θέσεις των Σωκράτη Κουρή και Στέφανου Παδοβά, στελεχών του Μεταρρυθμιστικού Κόμματος,  για την επιβολή δασμών στα εισαγόμενα είδη πολυτελείας που διατυπώθηκαν στη Βουλή με σχετικές τους ομιλίες, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι «Σκοπός της Προστασίας εν Επτανήσω ήταν η στρατιωτική κατοχή και η εξασφάλισις των εμπορικών συμφερόντων της Μ.Βρεττανίας.»Στις υπηρεσίες και των δύο αυτών δικηγόρων, ιδίως του Σωκράτη Κουρή, ο οποίος κατάγεται από την περιοχή της Νότιας Κέρκυρας(Λευκίμμη),

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[1] Βλασόπουλος Σ.Στατιστικαί-Ιστορικαί περί Κερκύρας Ειδήσεις, Κερκ. Χρονικά, τόμος ΧΧΙ, μεταφ. Αθ. Τσίτσας, Κέρκυρα, 1977 σελ.98.

[2]  H βενετική Διοίκηση είχε τοποθετήσει ιππείς stradioti από την περιοχή του Ναυπλίου στο οχυρό της Κασσιώπης. Κατά τον 15ο και τον 16ο αιώνα οι φρουρές των οχυρών αποτελούνταν από μικτές ελληνο-αρβανίτικες μονάδες stradioti . corfuhistoryforum.blogspot.com

καταφεύγουν πολλές γυναίκες της Νότιας Κέρκυρας, καταγράφοντας σχετικές εξουσιοδοτικές πράξεις για δικαστική τους εκπροσώπηση. Αργότερα ο Σ. Κουρής έγινε εισαγγελέας στη Ζάκυνθο.[1]

Η διακίνηση προϊόντων από το λιμάνι της Κέρκυρας από έκθεση του Αρμοστή Young, το έτος 1856

Αρμοστης  John Young

 και οι βλέψεις της Προστασίας για την ανοικοδόμηση και λειτουργία αποθηκών για τράνζιτο στο τελωνείο της Κέρκυρας, έδωσαν στην Αγγλική Προστασία προβάδισμα στη διακίνηση προϊόντων από την Αλβανία και προς αυτήν, σε βάρος των Ενετικών συμφερόντων.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[1] Χυτήρης Γεράσιμος, Η Κέρκυρα στα μέσα του 19^ου αιώνα, Εταιρ.Κερκυρ. Σπουδών, Κέρκυρα, 1988, σελ.22-23, 28.

Η Επτάνησος Πολιτεία είχε προσφέρει σε πλοία κατασκευασμένα στα Επτάνησα 400 σημαίες και τα πλοία αυτά έχαιραν μεγάλης υπολήψεως στο ναυτικό κόσμο της Μεσογείου. Αντίθετα, επί Αγγλοκρατίας, δεν είχαν εμπορικά πλοία και μόνο βάρκες και πλοιάρια διακινούνταν στο εσωτερικό και μετέφεραν πέτρα, ξυλεία και δημητριακά από την απέναντι ακτή της Αλβανίας, τη Λιά και τη Σαγιάδα της Ηπείρου.

Αρκετοί ναύτες εγκατέλειψαν το επάγγελμά τους και μόνο από τα μέσα του 19^ου αιώνα αρχίζει πάλι η αύξηση του εμπορίου, γεγονός που η Αγγλική Προστασία σκέφτηκε να εκμεταλλευθεί και να κρατήσει μόνο τη νήσο Κέρκυρα, ως συμφέρουσα για τα αποικιοκρατικά της σχέδια.

Άρχισε να ακμάζει το λαθρεμπόριο με την εξής μορφή: στο λιμάνι της Κέρκυρας κατέπλεαν πλοία που οι πλοίαρχοί τους δεν ήθελαν να καταβάλλουν κανένα δασμό ή δεν μπορούσαν. Οπότε λίγοι εύρωστοι οικονομικά έμποροι, δύο με τρεις συνολικά, αναλαμβάνουν να μονοπωλούν την αγορά και τη διάθεση των αγαθών γιατί οι δασμοί πληρώνονταν μετά την εκφόρτωση.

Η ΕΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΜΠΟΡΩΝ ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η Ένωση των εμπόρων της Κέρκυρας ανοίγει στα 1838 την «Κερκυραϊκή Εμπορική Λέσχη» για τις επαγγελματικές και ψυχαγωγικές τους εκδηλώσεις και η Αρμοστεία παραχωρεί και γήπεδο δίπλα στον καθολικό ναό της Ανουντσιάτας με σκοπό την ανοικοδόμηση Χρηματιστηρίου. Στα 1852 η «Επίσημη Εφημερίδα»[1] δημοσίευσε τα ονόματα όλων των εμπόρων της Κέρκυρας.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[1] «Επίσημη Εφημερίδα» Νο 23, σελ. 14

Τους διακρίνουμε σε δύο τάξεις: στην Α΄τάξη ανήκουν 40 έμποροι οι οποίοι υποχρεούνται να πληρώσουν εισφορά 8 τάλιρων ετησίως και 5 ταλ. σε έκτακτες περιπτώσεις. Η Β΄τάξη αποτελείται από 73 άτομα με εισφορά 3 τάλιρων και 2 ταλ. σε έκτακτες περιπτώσεις, αντίστοιχα. Αναφέρονται και 20 άτομα ως μεσίτες. Τους εμπόρους τους αποκαλούσαν και  επώνυμους εισαγωγείς.

Την 27/12/1850 οι Ιωάννης Κεφαλάς και Γεράσιμος Ιγγλέσης λαμβάνουν από τη Γερουσία άδεια για την ίδρυση ασφαλιστικής Εταιρείας υπό των επωνυμία «Α.Ε. Επτάνησος». Ο τόκος των παρακαταθηκών της προσδιορίστηκε σε 4% και γίνεται δεκτή όχι για λιγότερο από εξάμηνο διάστημα. Η δε προεξόφληση δανείων γίνεται με τόκο όχι λιγότερο από 6% και ούτε περισσότερο από 7%. Στην ελεύθερη αγορά ο τόκος ανέρχεται σε 10%, ενώ η Ιονική Τράπεζα που με ευνοϊκούς της Προστασίας νόμους ιδρύθηκε στην Αγγλία, δανείζει την Κυβέρνηση με τόκο 6% και σε κάποιες περιπτώσεις και με 7%.

Προάγγελος της Ιονικής ήταν η αποκληθείσα «Εξοικονομευτική» η οποία τέθηκε υπό την εύνοια της Προστασίας γύρω στα 1835 με πράξη της 5^ης Βουλής η οποία θα είχε ως βασικούς της πελάτες τεχνίτες, εργάτες και γεωργούς με το σκεπτικό ότι μπορούσε να φανεί ωφέλιμη «στους φιλόπονους πτωχούς». Μάλιστα, με την δημοσίευση στην «Επίσημη Εφημερίδα» Νο. 340/1837 της απόφασης της Προστασίας, ανακηρύχθηκε σε Εθνική Τράπεζα με δανειοδοτικό και ταμιευτικό προορισμό.

Έγιναν προσπάθειες να ιδρυθεί και Αγροτική Τράπεζα («Επίσημη Εφημερίδα» Νο.514/1861) επί της 10^ης Βουλής με σκοπό να παρασχεθούν δάνεια με χαμηλό επιτόκιο 3,5%, αλλά σε κάθε νέα τέτοια προσπάθεια αντιδρούσε η Ιονική Τράπεζα.

Ακόμη το εμπόριο του σίτου ήταν κρατικό μονοπώλιο και αυτό ανέβασε την τιμή του στο διπλάσιο  της αξίας του. Και όπως ήταν φυσικό, ο απλός λαός δεν είχε τη δυνατότητα να αγοράζει αυτό το αγαθό. Την ίδια στιγμή οι πλούσιοι συναγωνίζονταν στην κατανάλωση ειδών πολυτελείας, όπως ήταν ρούχα, καπέλα, μεταξωτά μεσοφόρια, μουσελίνες, σκαρπίνια και ραβδάκια ή σαμπάνιες και λουκάνικα Αγκόνας.

Γράφει ο Αρμοστής Στορξ σε αναφορά του: «ο Ιόνιος χωρικός δεν είναι προνοητικός. Αντί να εξισώνει τα εισοδήματά του με συνεχή απασχόληση, σπαταλάει σε οκνηρία τα κέρδη της ευήμερης χρονιάς και βρίσκει αυτόν απροετοίμαστο, όταν η σοδειά είναι λιγότερο ευνοϊκή». Ενώ ένας Ελβετός καθηγητής, ο Αλμπέρ Μουσόν (1805-1890), όταν επισκέφτηκε την Κέρκυρα στα 1858, αναφέρει ότι το λιμάνι της εξυπηρετεί όλα τα πλοία που διαπλέουν τη Μεσόγειο και κινούνται προς και από την Αδριατική.

Η τελετή της Βαπτίσεως του Πρίγκιπα Φιλίππου στην Κέρκυρα 24^η Οκτωβρίου 1921

Την παρελθούσαν Κυριακήν 24 λήξαντος ετελέσθη μετά πάσης λαμπρότητος και μεγαλοπρέπειας εν τω Ναώ του Παλαιού Φρουρίου, η Βάπτισις του νεογεννήτου Πρίγκηπος Φιλίππου, υιού της Α.Β.Υ. του Πρίγκηπος Ανδρέου Αντιστρατήγου Διοικητού του Ε! Σώματος Στρατού και  αδελφού του λαοφιλούς ημών Βασιλέως. Ανάδοχος παρέστη ο Δήμος  Κερκυραίων αντιπροσωπευθείς δια του Δημάρχου κ. Αλεξ.Κοκοτού και του Προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου κ.Στυλ. Μανιαρίζη, συνανάδοχος δε η Βασιλομήτωρ Όλγα, αντιπροσωπευθείσα  υπό της Α.Υ. της Πριγκιπίσσης Όλγας, πεφιλιμένης θυγατρός του Πρίγκιπος  Νικολάου.

Η πρόσκληση του Δημάρχου

 Ο Φίλιππος στο Μον Ρεπό με την μητέρα του Αλίκη

Ο Ναός του Αγίου Γεωργίου εν τω φρουρίω ήτο καταλλήλως διακεκοσμημένος  φροντίδι της Δημοτικής Αρχής Κερκυραίων και δια την κατάταξιν παράστασιν των κεκλημένων.

Πρό της ορισθείσης ώρας πλήθος πολύ πάσης τάξεως κατέκλυσε την προ του Ναού Πλατείαν αναμένον την άφιξιν της τόσον αγαπωμένης Πριγκιπικής οικογενείας.

Το μυστήριον ετέλεσεν ο ευλεβέστατος αρχιμανδρίτης κ. Σπυρίδων Καταπόδης, Αντιτοποτηρητής του Αρχιεπισκοπικού Θρόνου Κερκύρας μετά των Αιδ. Ιερέων Λυκούργου Παπαδόπουλου και  Σ.Τρύφωνα.

Επι της υποδοχής των κεκλημένων τελετάρχαι ήταν ο κ. Σωκράτης Ρίκκης, ο αείποτε διακριθείς διά τοιαύτας τελετάς και οι κ.κ. Ασπρογέρακας και Γεώργιος Σ. Γιοχάλας.

Περί ώραν 10 ½ π.μ. προσήλθον ο Δήμαρχος κ. Αλεξ.Κοκοτός , ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Στυλ . Ι. Μανιαρίζης και οι κ.κ. Δημοτ. Σύμβουλοι, οι κ. Δημαρχιακοί Πάρεδροι ευθύς αμέσως προσήλθαν οι κεκλημένοι, ο Νομάρχης κ. Μ. Μαρινάκης μετά της Κυρίας του, το Δικαστικόν Σώμα , ο Φρούραρχος κ, Κ. Καποδίστριας μετά των αξιωματικών της Φρουράς, οι Άγγλοι διοργανωταί της ενταύθα Αστυνομικής Σχολής, οι κ.κ. Αξιωματικοί  και καθηγηταί αυτής, ο Διευθυντής της Αστυνομίας Κερκύρας κ. Ιωάννης Καλυβίτης ο υποδιευθυντής κ. Άγγελος Καραντζάς μετά των λοιπών αστυνόμων, άπασαι αι πολιτικαί Αρχαί, οι  Πρόξενοι κ.κ. Λ.Βλάχος, Μ. Μαργαρίτης  και άλλοι, τα προεδρεία των Κερκυραϊκών Σωματείων εν γένει και πλήθος κεκλημένων κυρίων και κυριών.

Τις 11 ακριβώς  αι μουσικαί ανήγγειλον την άφιξιν της Α.Β.Υ. του Πρίγκιπος Ανδρέου και της Πριγκιπικής οικογενείας, γενομένων δεκτών υπό της Δημοτικής Αρχής και του Νομάρχου, προπορευομένου  του κλήρου εν τοις προπυλαίοις του Ναού, εχαιρέτησαν αι μουσικαί  δια του Βασιλικού εμβατηρίου τιμάς δε απέδιδεν λόχος στρατού παρατεταγμένος μετά των μουσικών σωμάτων έξωθεν του Ναού.

Ο Φίλιππος σε μεγαλύτερη ηλικία

Ευθής άμα της εισόδου της Πριγκιπικής οικογένειας ήρξατο αμέσως η ιεροτελεστία  του Βαπτίσματος, των παρισταμένων  στοργικώς θαυμαζόντων την καλλονήν και αρτιμέλειαν του νεογεννήτου Πρίγκιπος .

Ο Δήμαρχος Κερκυραίων κ, Αλεξ. Κοκοτός και ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Στυλ. Μανιαρίζης μετά της συναναδόχου Πριγκιπίσσης  Όλγας αναδεχθέντες  εκ της κολυμβήθρας το νεοφώτιστον βρέφος . έδωσαν αυτώ το όνομα «ΦΙΛΙΠΠΟΣ» των παρισταμένων αναφωνούντων «Να μας ζήση» «Να μας ζήση».

Το Σύμβολον της Πίστεως είπε κατανυκτικώτατα η συνανάδοχος  Πριγκίπισσα Όλγα θυγάτηρ του Πρίγκιπος Νικολάου και ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου.

Κατά την στιγμήν της Βαπτίσεως και του πολυχρονισμού της Βασιλικής οικογενείας  αι μουσικαί ανέκρουσαν τον Εθνικόν Ύμνον.

Περατοθέντος του μυστηρίου, υπό τας ζωηροτάτας ζητωκραυγές του απείρου πλήθους και των  εντός του Ναού, εξήλθον ο Πρίγκηψ Ανδρέας μετά της οικογενείας του και κατευθύνθησαν δι’ αυτοκινήτων εις το βασιλικόν αγροκήπιον των μουσικών παιανιζουσών το Βασιλικόν εμβατήριον.

Το πλήθος των επισήμων παρακαλούθητε  εφ’ αμαξών την Πριγκιπικήν οικογένειαν εις το «Μον Ρεπώ» όπου εγένετο δεξίωσις, των Πριγκίπων δεχθέντων τους κεκλημένους.

Το εσπέρας εδόθη εν τω Δημοτικόν Θεάτρω  πανηγυρική παράστασις, την οποίαν ετίμησαν η Α.Υ. ο Πρίγκηψ Ανδρέας μετά των Πριγκιπισσών , κατά το διάλλειμα παρετέθη τέιον εις το Βασιλικόν Θεωρείον  παρά της Δημοτικής Αρχής.

Την μεσημβρίαν της παρελθούσης Δευτέρας παρέθεσε εις το Mon Repos η Α.Υ. πρόγευμα εις τον κ. Δήμαρχον, τον Πρόεδρον και τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου, εις ό επίσης ήταν προσκεκλημένοι ο κ. Νομάρχης και ο Αρχιμανδρίτης τοποτηρητής της Αρχιεπισκοπής κ. Σπυρ. Καταπόδης.

Η τράπεζα καλλιτεχνικώτατα διακεκοσμημένη είχεν εις το μέσον την ωραίαν αργυράν ανθοδόχην, έργον του συμπολίτου μας χρυσοχόου κ. Χαριλάου Ι. Βασιλά δώρον του Δήμου Κερκυραίων. Εις το γεύμα παρεκάθησαν άπασαι αι Πριγκίπισσαι ως και η Δνις Σιμοπούλου.Την Α,Υ, την Πριγκίπισσαν Αλίκην είχον εν τω μέσω ο Δήμαρχος και ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου, τον δε Πρίγκιπα Ανδρέαν η συνανάδοχος Πριγκίπισσα Όλγα και ο Αρχιμανδρίτης κ. Σπυρ. Καταπόδης.

To menu

Dejeuner

DentaleS.ce Hollandaise

Pommes de terre a l’ Anglaise

Galantine de poule a la gelee

Filet de boeuf a la jardinière

Pommes de terre frites

Charlotte a la Russe

Risotte de fromage

H δεξίωσις του κ.Νομάρχου

………..

Αι περιποιήσεις της κας Μαρινάκη και του κ. Νομάρχου απερίγραπτοι . Προσέφερον πολυτελέστατον τέιον και έπειτα από τες Καδρίλλιες έρευσεν καμπανίτης άφθονος μετά των σχετικών γλυκισμάτων.

……………..

Η επίσκεψης του Πρίγκιπος εις το Δημαρχιακόν Μέγαρον

………

Αι Α.Α.Υ.Υ. επί ώραν παρέμειναν εις Δημαρχείον, μετ’ ενδιαφέροντος ζητήσαντες παρά των κ.κ. Συμβούλων πληροφορίας περί όλων των κειμηλίων των σχετζομένων με την Ιστορίαν της Κέρκυρας, και περί της θαυμασίας πινακοθήκης, ήτις περιέχει τας εικόνας των διαπρεψάντων εν τοις γράμμασι, ταις επιστήμαις και τη πολιτεία Κερκυραίων.

 Η ωραία αύτη πινακοθήκη, ως γνωστόν, κατηρτίσθη τη αξιεπαίνω μερίμνη του πρώην Δημάρχου και νυν πληρεξουσίου μας κ. Δημ.Κόλλα.

ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ-ΕΥΓΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΑΣΤΟΙ

Λιλή Καραχάλιου‎ προς Corfu museum

Η πληθυσμιακή ανάπτυξη της πόλης της Κέρκυρας από τις αρχές του 19ου αιώνα μέχρι το 1832 αυξάνει κατά 139%. Οι γεννήσεις δε και η θνησιμότητα ανέρχονται σε 39,14% του πληθυσμού και η κατά 6,89% υπεροχή των γεννήσεων είναι πολύ κοντά στα ευρωπαϊκά δεδομένα(7%). 
Εάν συγκρίνουμε πληθυσμιακά την πόλη της Κέρκυρας με αυτήν της Αθήνας, της μεγαλύτερης ελληνικής πόλης, που έχει 36.000 κατοίκους και αυτήν της Σύρου με 20.000, θα λέγαμε με βεβαιότητα ότι η Κέρκυρα ήταν μια μεγαλούπολη του καιρού της.
Στα 1857 η πόλη έχει 5.711 άνδρες και 5.718 γυναίκες και 4.492 αλλοδαπούς, σε ένα σύνολο πληθυσμού της πόλης μόνον 15.921 κατοίκων. Τα δε προάστεια 3.567 άνδρες και 3.211 γυναίκες και 881 αλλοδαπούς με συνολικό πληθυσμό 7.650 κατοίκους. Ενώ στα 1864 η πόλη αριθμεί 5.954 άνδρες, 5.718 γυναίκες και 5.442 αλλοδαπούς και στα προάστια 3.500 άνδρες και 3.068 γυναίκες και 1.899 αλλοδαπούς με συνολικό προαστιακό πληθυσμό 8.467 κατοίκους.
Οι Ενετοί ως γειτονικούς οικισμούς (μπόργους) στην περιφέρεια της πόλης θεωρούσαν τον Ποταμό, τους Ευρωπούλους, την Άφρα, τις Χελάνες, Κυρά-Χρυσικού, Γουβιά, Άγ.Λουκά, Κοντόκαλι, Κανάλια και Αλεπού, αντίθετα οι Άγγλοι περιορίστηκαν στις παρυφές της πόλης, δηλαδή το Μαντούκι, τους Γαστράδες και τον Ανεμόμυλο.
Η ταξική διαστρωμάτωση της κερκυραϊκής κοινωνίας κατά τον αιώνα αναφοράς μας παρουσιάζει μία πιο σαφή εικόνα απ’ ό,τι στα χρόνια της Ενετοκρατίας. Από τη μια υπάρχει η επί τέσσερεις αιώνες παγιωμένη τάξη της γαιοκτημονικής αριστοκρατίας και από την άλλη η πλατειά μάζα του λαού. Η ενδιάμεση αστική τάξη, της οποίας η οικονομική βάση είναι συγκεχυμένη, παρουσιάζει μία απουσία ιδεολογικού και πολιτικού προσανατολισμού.

Στην περίοδο της Επτανήσου Πολιτείας το σύνταγμα της Έντιμης Αντιπροσωπείας διαχωρίζει τους ανεπάγγελτους αστούς, που από την απογραφή των Άγγλων χαρακτηρίζονται ως benestanti, από τους μέσους και τις ομάδες των εμπόρων και των τεχνιτών. 
Αυτό αποτυπώνεται και κατά τη σύνθεση του Κοινοβουλίου («Συμβουλίου»): Υπάρχουν 40 εκπρόσωποι των Ευγενών, 40 των Αστών, 14 των Εμπόρων, 6 των Τεχνιτών και 140 της υπαίθρου.
Ο Ι.Καποδίστριας αναφέρει στον Άγγλο υποκόμη Castlereagh ότι οι ευγενείς (nobilita’, gentry) χωρίζονται σε αντίζηλες κάστες με κληρονομημένο πάθος μέχρι θανάτου, όμως, όταν ξεσπούν εξεγέρσεις των αγροτών-αγροληπτών συνασπίζονται και μέσα από τις αντιπαλότητες αρχίζει να αναδύεται η αστική τάξη της Κέρκυρας. Η παρέμβαση δε των ξένων δυνάμεων θα ανεβάσει την αριστοκρατία στο βάθρο της και πάλι με την παροχή θέσεων στη διοικητική ιεραρχία. Έτσι μέσα στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα ολοκληρώνεται η σχετική διαδικασία διαμόρφωσής της.
Η Κέρκυρα λόγω της γεωγραφικής της θέσης, ακόμη από την περίοδο της Ενετοκρατίας, αναδείχθηκε ως πρωτεύουσα των νησιών του Ιονίου, γεγονός που διατηρήθηκε και μέχρι και το τέλος της Αγγλοκρατίας. 
Ως εκ τούτου η πόλη της Κέρκυρας γνώρισε ημέρες οικονομικής άνεσης και πολιτιστικής άνθισης. Το θέατρο, η μουσική με έντονη τη δυτικοευρωπαϊκή επίδραση, κυρίως την ιταλική και τη γαλλική, κατά το 19ο αιώνα συνέβαλλαν στη διαπαιδαγώγηση γενεών Κερκυραίων. 
Μεγάλη ήταν η απήχηση του αριστοκράτη μουσικού Ν.Μάντζαρου στους μεγαλοαστούς, κυρίως, οι οποίοι του συμπαραστάθηκαν στη θεμελίωση αυτής της μουσικής αγωγής για τους πολίτες της Κέρκυρας. «Δημιούργησε τις συνθήκες που επιτρέψανε στην Κέρκυρα να θεωρείται και να είναι η πατρίδα της νεοελληνικής μουσικής. Τέτοια ήταν η αλματώδης πρόοδος του νησιού, στον τομέα αυτόν, ώστε έφθασε γρήγορα στο σημείο να εξυπηρετεί με ντόπια μουσικά στοιχεία (εκτελεστές ) την ορχήστρα του θεάτρου του», στο ανέβασμα μουσικών και άλλων παραστάσεων εφάμιλλων των ευρωπαϊκών.
Λέγεται ότι δίδασκε δωρεάν ταλαντούχους νέους, ήταν πολύ στενός φίλος του Διονυσίου Σολωμού, ενώ αντίθετα επέδειξε απέχθεια, σχεδόν μίσος, στον σπουδαίο ποιητή Ανδρέα Κάλβο.
Αυτό έχει την εξήγησή του, γιατί ο ποιητής και καθηγητής στην Ιόνιο Ακαδημία Ανδρέας Κάλβος ήταν επικριτικός στους ευγενείς που κατά τις ψηφοφορίες στη Γερουσία δεν προέβαλλαν καμία αντίρρηση στα προτεινόμενα από τον Προβλεπτή νομοθετήματα και τους αποκαλούσε «Κομεστάδες», από την δουλοπρεπική τους έκφραση «comme sta», (ως έχει).
Αστικές οικογένειες που θεωρούνται ότι αποτελούσαν την τάξη των πλουσιότερων ευγενών της πόλης της Κέρκυρας μπορούμε να αναφέρουμε τα ονόματα Ασπιώτη, Βάρθη, Βασιλάκη, Βασιλά, Βελλιανίτη, Βεντούρη, Βράιλα-Αρμένη, Δενδρινού, Δεσύλλα, Ζαβιτσιάνου, Καλλιβωκά, Καραπάνου, Πατρικίου, Πογιάγου, Ποφάντη, Σκαραμαγκά, Σκάρπα, Στρατηγού, Τοπάλη και άλλων.
Οι Κερκυραίοι ευγενείς και αστοί ήταν μεγαλομανείς και συναγωνίζονταν στην κοσμική και κοινωνική προβολή και επίδειξη, υιοθετώντας ξενικές συνήθειες και δραστηριότητες, αλλά και με τη δημιουργία ενός ανταγωνισμού στην ανοικοδόμηση μεγάρων ως κατοικιών τους, καθ’όλην την Αγγλοκρατία, αλλά και αργότερα. 
Οι πρώτοι προτιμούν να κτίζουν σε συγκεκριμένες περιοχές, όπως είναι τα Μουράγια, ο Άι-Θανάσης, ενώ οι αστοί κτίζουν έξω από την Πόρτα Ριάλε, τη Φορτιά και την παραλιακή οδό προς τη Γαρίτσα. Οι κατοικίες αυτές έχουν κήπους και είναι ως προς την έκταση και την πολυτέλεια πολύ πέρα από την απλή ανάγκη της στέγασης των ενοίκων τους.

Αρχοντικά στη Γαρίτσα

Αυτός ο έντονος ανταγωνισμός έκδηλα αποτυπώνεται στους αριθμούς των ανοικοδομούμενων οικιών που συγκριτικά από το 1797, όπως αναφέρεται στο υπόμνημα Μποντιόλη προς τη γαλλικές αρχές είναι περί τις 2006. Αντίθετα στα 1860, σε αντίστοιχη αναφορά του Αρμοστή στην Ιόνια Βουλή, συμπεριλαμβάνοντας και περιοχές έξω των τειχών, οι κατοικίες ανέρχονται σε 11.000 και που μετά την Ένωση οι ιδιοκτήτες τους αρχίζουν να πληρώνουν φόρο στο Δημόσιο γι’αυτές.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό της προβολής, της επίδειξης, αλλά και της ευμάρειας την οποία επιδείκνυαν τόσο οι ευγενείς, όσο και οι αστοί, αλλά και όσοι επιδίωκαν την είσοδό τους στην άρχουσα τάξη, αποτελεί η μόδα, η κατανάλωση ειδών πολυτελείας, εννοείται εισαγομένων από την Ευρώπη και οπωσδήποτε πολυδάπανων. Πολλοί από αυτούς, χάνοντας το μέτρο ή μη κατέχοντες ανάλογη περιουσία, οδηγούνταν σε πολλές των περιπτώσεων σε χρεωκοπία. 

Ο Ασπιώτης με τη σύζυγο και το αυτοκίνητο τους

Μία συνήθεια, προτιμητέα μόνο από τους αστούς, ήταν η ενασχόληση με τον αθλητισμό και τα σπορ. Ενδεικτικό κύρους σημείο ήταν επίσης και η χρήση ιδιόκτητων ή εκμισθωμένων μεταφορικών μέσων για τη μετάβαση σε δεξιώσεις, το θέατρο, τις φιλολογικές-ποιητικές βραδινές συγκεντρώσεις στα πλουσιόσπιτα.
Την έντονη εντύπωση αυτής της επίδειξης μεγαλομανίας, αλλά και ξενοφιλίας, των κυριών κυρίως, διαπίστωσε κατά την παραμονή του στην πόλη της Κέρκυρας, γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα ο Γάλλος Ντε Φερρέ ο οποίος αναφέρει σχετικά: 
«Μια υπερβολική ξενοφιλία, μεγάλη πολυτέλεια στις κυρίες

 κι ένας τόνος μεγαλοπρέπειας στη διακεκριμένη τάξη της κοινωνίας. Πρέπει να επισκεφτεί κανείς την Κέρκυρα για να πειστεί ότι είναι από τις μικρές πόλεις, όπου μπορείς να ζήσεις ευχάριστα, όσο και σε μια μεγάλη πρωτεύουσα. Τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια και τα καφενεία μπορούν να παραβληθούν με αυτά της Φλωρεντίας και του Μιλάνου.»
Έχοντας, λοιπόν, οι ευγενείς και οι αστοί την οικονομική ευχέρεια, στέλνουν τους γόνους τους για σπουδές στα πανεπιστήμια της Ιταλίας και της Ευρώπης. Με την επιστροφή τους οι νέοι επιστήμονες γίνονται φορείς - μετά το 1830 - μιας απαίτησης για διεύρυνση των συνταγματικών δικαιωμάτων του λαού (Μουστοξύδης) και αρχικά συγκροτούν το Μεταρρυθμιστικό κόμμα, στη συνέχεια δε θα επιτύχουν τη συνεργασία με τον ξένο κυρίαρχο. Των δε μικροαστών οι γόνοι, επιστρέφοντας στην Κέρκυρα από σπουδές στην Ευρώπη, εμπνεόμενοι από τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης ιδρύουν το Ριζοσπαστικό Κόμμα. 
Και ενώ στο τέλος της Ενετοκρατίας αναφέρονται 114 οικογένειες ευγενών, στα 1797 περίπου 166 οικογένειες, στα 1803 γίνονται 150 και τέλος γύρω στο 1920 αναφέρονται 24 ονόματα οικογενειών οι οποίες επιμένουν να διατηρούν τον τίτλο ευγενείας τους.
Η οικονομική τους ευπορία κατά την Ενετοκρατία στηριζόταν στις γαιοπροσόδους σε λάδι και κρασί από τα φεουδαλικώς εκμεταλλευόμενα κτήματά τους ή την ενοικίαση δημοσίων γαιών. Πολλοί από αυτούς, και αναφερόμαστε σε όλη την περιοχή της νήσου Κέρκυρας, ασκούσαν επαγγέλματα με υψηλό κοινωνικό κύρος, όπως είναι αυτό του γιατρού, του δικηγόρου κ.τ.λ. 
Σε σύνολο 328 ενηλίκων ευγενών, επιστήμονες-ελεύθεροι επαγγελματίες ήταν 39 δικηγόροι, ποσοστό 15,24% και υπήρχαν 11 γιατροί, ποσοστό 3,3%. Πολλοί λίγοι προσέφεραν έμμισθες στρατιωτικές υπηρεσίες και λίγοι ήταν εισοδηματίες από την εκμετάλλευση ιδιόκτητων οικοδομών. Αργότερα, σε ποσοστό 25% ασχολούνταν και με το επάγγελμα του φαρμακοποιού.
Η κατοχή υψηλών θέσεων στη διοίκηση των Ιονίων Νήσων κατά την Αγγλική Κατοχή φθάνει σε ποσοστό 80% , δηλαδή τέσσερεις στους πέντε Κερκυραίους που διορίστηκαν Πρόεδροι της Γερουσίας ήταν ευγενείς και από τους έξι Επάρχους της Κέρκυρας (Reggenti) οι πέντε ήταν επίσης ευγενείς, δηλ. ποσοστό 83,3%.

 Ένας κήπος στην Κέρκυρα - John Singer Sargent 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Προγουλάκης Γ., "Στην Κέρκυρα τον 19ο αιώνα", Ιστορικά, τομ.4ος, τεύχος 7ο, Μέλισσα, Αθήνα, 1987, σελ.64-66.
Χυτήρης Γεράσιμος, "Η Κέρκυρα στα μέσα του 19ου αιώνα", Εταιρ.Κερκυρ. Σπουδών, Κέρκυρα, 1988, σελ.7-9
Τρεχλής Βλάσσης, "ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ, Το χαμένο πορτραίτο", Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα, 2014, σελ. 502-508 και 560.
Βλάχος-Πολίτης Ξενοφών, "Το τέλος των ευγενών", Δελτίον Αναγνωστικής Εταιρείας, τομ.24, Κέρκυρα, 2001, σελ169.

     Η έλευσις του Ελληνικού Στρατού και η ταυτόχρονη αποχώρηση των ‘Αγγλων 20/5/1864

Η εφημερίδα Η ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ στο φύλλο της αριθ. 8 της 23^ης Μαΐου 1864 κάνει μια εκτενή περιγραφή της ημέρας που κατέβηκε η Αγγλική Σημαία από το φρούριο και ανέβηκε η Ελληνική. Επιχειρούμε μια παράφραση του εις την άκρατο καθαρεύουσα άρθρου προσθέτοντάς το, στο τέλος της παράφρασης.

Γύρω στις 4 μ.μ. της 20^ης Μαΐου 1864 εντοπίστηκε το ατμόπλοιο που μετέφερε τον Ελληνικό στρατό, πλήθος λαού συγκεντρώθηκε στην πλατεία  και στα τείχη της πόλης. Εισερχόμενο το καράβι στο λιμάνι, πάρα πολλές βάρκες γεμάτες με άνδρες γέμισαν τη θάλασσα και με ενθουσιώδεις ζητωκραυγές ακολούθησαν το Ατμόπλοιο.

Δεν περιγράφεται η συρροή του λαού στην προκυμαία και εις τα τείχη, μέχρι την ώρα 11 μ.μ. Κάτω από το ατμόπλοιο, σε μια μεγάλη βάρκα η μουσική της Φιλαρμονικής Εταιρίας παιάνιζε στο μέσο αλλεπάλληλων ζητωκραυγών και τα βεγγαλικά και οι ρουκέτες μέσα στο σκοτάδι, τα οποία εκτοξεύονταν μέχρι το τέλος, ριχνόντουσαν από τα τείχη. Χάρη στην επέμβαση της Αστυνομίας η όλη επίδειξη έγινε με πλήρη τάξη και άκρα ησυχία.

Το πρωί της 21^ης αφού διαδόθηκε η φήμη  στα χωριά για την έλευση του Στρατού, οι χωρικοί των προαστίων εγκατέλειψαν τα σπίτια τους και τις εργασίες τους και γύρω στις 9  η ώρα στις πλατείες και τα γύρω στενά της πόλεως επικρατούσε το αδιέξοδο από τον κόσμο.

Γύρω στις 10 ½ άρχισαν να αποβιβάζονται, πηγαίνοντας προς το φρούριο, πυροβολητές  και ένας λόχος. Αυτοί περνώντας κάτω από την Αρχιεπισκοπή με παραδειγματικό σεβασμό χαιρετούσαν   και ζητωκραύγαζαν υπέρ του σεβαστού Αθανασίου, ο δε λαός, που είχε γεμίσει τα τείχη, απαντούσε σε αυτούς με απερίγραπτο ενθουσιασμό.

Τις 11 π.μ. βγήκε από το φρούριο το τελευταίο Αγγλικό τάγμα και πέρασε από την πλατεία όπου βρίσκονταν γύρω στις δέκα χιλιάδες λαού, ο οποίος σαν να ήταν ένας άνθρωπος χωρίς φωνή παρακολουθούσε με αδιαφορία την κίνηση των Άγγλων Στρατιωτών.  Στα βλέμματα τους έβλεπες ότι αυτό που επιθυμούσαν ήταν να σπεύσουνε το βηματισμό και να γίνουν άφαντοι.

Μετά βγήκε από το παλάτι ο Αρμοστής με τους πενθούντες  συναδέλφους του και φυσικά με τον Κ.Ζαίμη[1], το πρόσωπο του οποίου προκάλεσε επανειλημμένες ζητωκραυγές, ένας δε λοχίας της Αστυνομίας αφού ανέβηκε σε ένα δένδρο ζητωκραύγασε υπέρ του Κου Στορξ.

Θρασύβουλος Ζαΐμης 

Η Αυτού Πανιερότητα με τον κλήρο μετέβη στον Ναό του Θαυματουργού Προστάτη και  στο πρόσωπο του ένδοξου ποιμενάρχη έλαμπε το χαμόγελο της χαρμόσυνης αυτής ημέρας και ο Σταυρός που φορούσε απεικόνιζε το κατά την ίδια ημέρα φανέντα στον ουρανό το γραφόμενο , εν τούτω νίκα .

Αφ’ ετέρου ο Κος Στορξ

επιβιβάστηκε  στο τρικάταρτο καράβι συνοδευόμενος υπό του Κου Ζαΐμη  και μετά τους επίσημους πυροβολισμούς έγινε η υποστολή της Αγγλικής σημαίας και η έπαρση της σημαίας του Σταυρού.

Ποιος μπορεί να διηγηθεί τον ενθουσιασμό και τις ζητωκραυγές του λαού μέγα μέρος του οποίου σαν να δόθηκε ένα σύνθημα γονάτισε και φιλούσε τη γη, καθότι καμαρώνοντας.

Ποιος μπορεί να διηγηθεί το τι έγινε όταν αποβιβάστηκε ο Στρατός ; Αλλεπάλληλες ζητωκραυγές ακολουθούσαν το στρατό, εθνικές σημαίες κοσμούσαν τα περισσότερα σπίτια  και γυναίκες και άνδρες ζητωκραυγάζοντας έραναν το στρατό με  άνθη, δεσμίδες, ζαχαρωτά.

Ο στρατός κατευθύνθηκε στο Ναό του Θαυματουργού μας Προστάτη όπου ο γενναίος ενάρετος και σεβάσμιος Στρατηγός ασπάσθηκε με σεβασμό το δεξί χέρι του Μητροπολίτη μας λέγοντας: «Ο πρώτος ασπασμός είναι για μένα, ο δεύτερος είναι εκπλήρωση εντολής την οποίαν έλαβα από τον Ναύαρχο Κανάρη»

Αφού οι στρατιώτες με κατάνυξη δόξασαν κι ευχαρίστησαν τον Θαυματουργό μας Προστάτη, πήγαν στην πλατεία της πόλεως όπου είχαν μαζευτεί τριάντα χιλιάδες λαού και  καθώς ο στρατός περνούσε από την οδό του Αγίου Σπυρίδωνος ο δρόμος καλύφθηκε από ζαχαρωτά και άνθη, οι δε ζητωκραυγές που βγήκαν από τον άκρατο ενθουσιασμό του λαού, αποτελούσαν ένα μοναδικό φαινόμενο.

Η Αυτού Πανιερότητα αφού έγινε στην πιο πάνω Εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνος πάνδημος δοξολογία, πήγε προς την πλατεία μαζί με τον Κον  Ζαΐμη και τον Στρατηγό συνοδευόμενος με όλο το επιτελείο.

Ο λαός δεν μπορούσε από την συγκίνηση να κρατήσει τα δάκρυά του, βλέποντας τον αξιαγάπητο Ποιμενάρχη του να βρίσκεται στο μέσο μεταξύ του απεσταλμένου του Βασιλέως και του Στρατηγού και να ευλογεί τη Σημαία του Έθνους και τον Ορθόδοξο Στρατό στην παρέλαση που πραγματοποιήθηκε στην πλατεία.  

Μετά την παρέλαση ο Κος Ζαΐμης πλησίασε στον Αρχιερέα την αμαξά του με την οποία στο μέσω των ζητωκραυγών του άπειρου πλήθους απεχώρησε, ενώ τα όπλα του Θεοστήρικτου  Βασιλιά μας παρακολουθούμενα από χιλιάδες λαού ζητωκραυγάζοντας εισήρθαν στα φρούρια.        

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΊΔΑΣ   

Περί την 4^η ώραν μ.μ. της 20^ης λήγοντος εσημαδεύθη το μετακομίζον τον Ελληνικόν στρατόν Ατμόπλουν, πλήθος δε λαού συνέρρευσεν εις την πλατείαν και εις τα τείχη της πόλεως. Εισπλέοντος του ατμοπλοίου προς τον λιμένα πάμπολλαι λέμβοι γέμουσαι ανδρών επλήρωσαν την θάλασσαν και δι’ ενθουσιοδεστάτων ζητωκραυγών ηκολούθουν το Ατμόπλοιον.

Εις την προκυμαίαν της σπηλαίας και εις τα τείχη απερίγραπτος ήτο η μεγίστη συρροή του λαού, μέχρι δε της 11^ης ώρας μ.μ. δεν έπαυσεν η υπό το ατμόπλοιον εγκαίρως εν μεγάλη και φωταγωγημένη λέμβω πορευθείσα Μουσική της φιλογενούς Φιλαρμονικής εταιρίας, παιανίζουσα εν τω μέσω των αλλεπαλλήλων ζητωκραυγών και των βεγγαλικών φώτων και ροκετών των από λύχνων αφάς [1]μέχρι τέλους πεμπομένων εκ των τειχών. Χάριν της μη επεμβάσεως της Αστυνομίας η επίδειξις αύτη απέβη εν πλήρει τάξει και άκρα ησυχία.

Την  πρωίαν της 21 διαδοθείσης της φήμης εις τας κώμας περί της ελεύσεως του Στρατού, οι φιλογενείς χωρικοί των προαστείων κάτοικοι εγκατέλιπον τας οικίας των και τα εργόχειρά των, περί δε την 9 ώραν π.μ. η Πλατεία και αι κυριώτεραι αγειαί[2] της πόλεως κατέστησαν αδιεξοδοι ένεκα του πλήθους.

Περί την 10 ½ ήρξαντο να αποβιβασθώσιν οι προς την Ακρόπολιν διευθυνόμενοι πυροβολισταί και εις λόχος οίτινες διερχόμενοι κάτωθεν του Αρχιεπισκοπείου με απαραδειγμάτιστον σεβασμόν εχαιρέτων ζητωκραυγούντες υπέρ του αξιοσέβαστου 

Αθανασίου, ο δε λαός,  όστις είχε πληρώσει τα τείχη, απήντα εις αυτούς με απερίγραπτον ενθουσιασμόν.

Την 11^ην π.μ. εξήλθεν εκ του παλαιού Φρουρίου το τελευταίον Αγγλικόν τάγμα, και διήλθε την πλατείαν όπου ήσαν υπέρ τας δέκα χιλιάδας λαού όστις, ως εις άφωνος άνθρωπος, ηκολούθει με αδιάφορον όμμα[1] την κίνησιν των Άγγλων Στρατιωτών, και άλλην έκφρασιν δεν είχον τα βλεμματα ή να σπεύσωσι το βήμα και γίνονται άφαντοι.

Εξήλθεν ακολούθως ο Αρμοστής μετά των πενθοφορούντων επιστηθίων του, ως οικός[2] μετά του Κ.Ζαίμη,[3] το πρόσωπον του οποίου  προυκάλεσεν επανειλημμένας ζητωκραυγάς εις δε λοχίας της Αστυνομίας αναβάς εις εν δένδρον εζητωκραύγασεν υπέρ του Κυρίου Στόρξ.

Η Αυτού Πανιερότης μετά του κλήρου μετέβη εις τον Ναόν του Θαυματουργού ημών Προστάτου, και εις το πρόσωπον του Ενδόξου τούτου ποιμενάρχου διέλαμπεν η  φαιδρότης της χαρμοσύνου ταύτης ημέρας , και ο επιτραχήλιος Σταυρός απεικόνιζε τον κατά την ιδίαν εν ουρανώ φανέντα εφ’ εγέγραπτο, εν τούτω νίκα.

Αφ’ ετέρου δε ο Κύριος Στορξ επέβη εις το Τρίκροτον[4] συνοδεύομενος υπό του Κυρίου Ζαίμη και μετά τας νενομισμένας πυροκροτήσεις κατεβιβάσθη η Αγγλική και ανεπετάσθη[5] η Σημαία του Σταυρού.

Τις δύναται να διηγηθή τον ενθουσιασμόν και τας ζητωκραυγάς του λαού μέγα μέρος του οποίου ως εκ συνθήματος εγονάτισε και καταφίλει την γην, καθότι διεθρύπτετο[6] η φωνή του υπό των αδιαλείπτων ζητωκαραυγών.

Τις δύναται να διηγηθή το ότι συνέβη ότε απεβιβάσθη ο Στρατός ; Αλλεπάλληλοι ζητωκραυγαί ηκολούθουν τον στρατόν, εθνικαί Σημαίαι περιεκόσμουν τας περισσοτέρας οικίας, εξ όλων των οίκων γυναίκες και άνδρες εφιλοδώρουν τον Στρατόν με άνθη, δεσμίδας, ζαχαρωτά και ζητωκραυγές.

Πορευθέντος του στρατού εις τον Ναόν του Θαυματουργού ημών Προστάτου, ο όσον γενναίος τόσον δ’ ενάρετος και σεβάσμιος Στρατηγός ησπάσθη μετά σεβασμού την δεξιάν του ημέτερου Μητροπολίτου, ειπών τη Αυτού Πανιερότητι, «ο πρώτος ασπασμός είναι δι’ εμέ, ο δεύτερος είναι εκπλήρωσις εντολής ήν έλαβον παρά του Ναυάρχου Κανάρη».

Αφού οι στρατιώται μετά κατανύξεως εδόξασαν και ηυχαρίστισαν τον Θαυματουργόν ημών Προστάτην, επορεύθησαν εις την Πλατείαν της πόλεως όπου τριάκοντα χιλιάδες λαού εσυσσωρεύθεη, και καθώς ο στρατός διήρχετο την οδόν του Αγίου Σπυρίδωνος η οδός

κατεκαλύφθει εκ ζαχαρωτών και ανθέων, αι δε ζητωκραυγαί απορρέουσαι εκ του διαπύρου[1] ενθουσιασμού του λαού, αποτελούσι μοναδικόν γεγονός.

Η Αυτού Πανιερότης τελεσθείσης εν τη ρηθείση Εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνος πανδήμου Δοξολογίας, επορεύθει εις την Πλατείαν μετά του Κυρίου Ζαίμη και του Στρατηγού και παντός του Επιτελείου.

Ο λαός δεν ηδύνατο εκ της συγκινήσεως να βαστάση τα δάκρυα, βλέπων τον αξιάγαστον Ποιμενάρχην του ιστάμενον εν τω μέσω του Απεσταλμένου του Βασιλέως και του Στρατηγού, και ευλογούντα εν τη κατά την Πλατείαν γενομένη παρελάσει την Σημαίαν του Έθνους και τον φιλόχριστον Ορθόδοξον Στρατόν.

Μετά δε ταύτα ο Κύριος Ζαίμης προσήνεγκεν εις τον Αρχιερέα την άμαξαν του, δι’ ης εν τω μέσω των ζητωκραυγών του απείρου πλήθους επανήλθεν εις τα ίδια, ενώ τα όπλα του Θεοστήρικτου ημών Βασιλέως παρακολουθούμενα από χιλιάδας λαού ενθουσιοδώς ζητωκραυγούντος εισήρχοντο εις τα φρούρια.

1] Ο Θρασύβουλος Ζαΐμης (1825 - 27 Οκτωβρίου 1880) ήταν Έλληνας πολιτικός, ο οποίος διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδας και πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων.Ταξίδεψε στη Δανία ως μέλος της τριμελούς επιτροπής που θα προσέφερε το στέμμα στον Γεώργιο Α΄ ενώ έναν χρόνο αργότερα παρέλαβε εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης τα Επτάνησα από τους Άγγλους.

[1] ένθερμος, με μεγάλη ένταση

[1] ο οφθαλμός, το μάτι

 [2] σπίτι, κατοικία

 [4] Τρίκροτο. Το τρίκροτο πολεμικό πλοίο που διέθετε τρία κατάρτια

[5] έπαρσης

[6] κορδώνομαι, καμαρώνω, κολακεύομαι

[1] Περί λύχνων αφάς, είναι η μαγική εκείνη ώρα που παίρνει να σκοτεινιάζει.

[2] στενός δρόμος, δρομάκι, σοκάκι

[