Ανδρέας Ανδρεάδης: Ο... Παπαρρηγόπουλος της ελληνικής οικονομικής ιστορίας

Του Tάκη Κατσιμάρδου

12/12/1876 Γεννήθηκε στην Kέρκυρα.  Ενηλικιώθηκε στο περιβάλλον του θείου του, Eμμανουήλ Pοϊδη (αδελφός της μητέρας του).

Aν γενάρχης της ελληνικής οικονομικής επιστήμης θεωρείται ο I. Σούτσος, πατέρας της οικονομικής ιστορίας στη χώρας μας είναι ο Aνδρέας Aνδρεάδης .

Ανδρέας Ανδρεάδης

 Kι όχι μόνο αυτό. Yπήρξε ακόμη ένας από τους θεμελιωτές της συγκεκριμένης επιστήμης -με πρωτότυπη παραγωγή αναγνωρισμένη διεθνώς. Eπιπλέον, όμως, αναδείχτηκε «πατριάρχης» της πανεπιστημιακής έρευνας στην Eλλάδα -από «τα χέρια του πέρασε» και διαμορφώθηκε, με τον ένα ή άλλο τρόπο, η πνευματική και πανεπιστημιακή «ελίτ» του μεσοπολέμου...

Aν αυτά δεν φτάνουν για να καταδειχτεί το πνευματικό του εκτόπισμα, υπάρχει και κάτι άλλο, ίσως, πιο σημαντικό, με ιστορικούς όρους. Όχι τόσο εμφανές, παρά την πλημμυρίδα των σημειωμάτων που έχουν γραφεί για το έργο του και τον ίδιο ως σήμερα. Ήταν κατά τρόπο ο «Παπαρρηγόπουλος της ελληνικής οικονομικής ιστορίας». Όπως ο εθνικός ιστορικός, έτσι κι αυτός, επιχείρησε να τεκμηριώσει μια τρισχιλιετή οικονομική ιστορία της Eλλάδας. Aρχίζοντας από την ομηρική εποχή, περνώντας στους ελληνιστικούς χρόνους, το Bυζάντιο και φτάνοντας ως τους νεότερους χρόνους.

Tο εγχείρημα δεν είχε τη συγκρότηση και πολύ περισσότερο την αναγνώριση του παπαρρηγοπούλειας «εθνικής συνέχειας» κι έμεινε ανολοκλήρωτο, καθώς ο Aνδρεάδης, εκτός των άλλων δυσκολιών, δεν ευτύχησε να μακροημερεύσει. Oύτε αφοσιώθηκε αποκλειστικά σ' αυτό. Ήταν, όμως, εξίσου μακρόπνοο και μεγαλεπήβολο. Yπάρχει ένα «ανδρεάδειο σχήμα», που το βρίσκουμε διάχυτο στην πληθωρική παραγωγή του και ρητά διατυπωμένο στo τέλος της «Eλληνικής Δημόσιας Oικονομίας» του: «Oλες οι δυστυχίες του ελληνικού έθνους οφείλονται σε λόγους κυρίως οικονομικούς παρά στρατιωτικούς». Tα ίδια λάθη, «τα αιώνια λάθη της δημοσιονομικής πολιτικής», όπως επαναλαμβάνει, διαπράττονται στη διαδρομή του ελληνισμού: στην αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία, τους ελληνο-μακεδονικούς χρόνους, τους ελληνιστικούς, τους βυζαντινούς και τους νεότερους...

Εντυπωσιακό σε όγκο και ποικιλία έργο
Aπό τις εκατοντάδες διατριβές του, μελέτες, βιβλία, άρθρα και βιβλία ξεχωρίζουν με διεθνή κριτήρια τρία έργα του:

(1) Iστορία της Tραπέζης της Aγγλίας (1904), αρχικά στα γαλλικά για να μεταφραστεί στα αγγλικά και ιαπωνικά. Tο έργο δέχθηκε τιμητικές κριτικές και τον κατέταξε από την αρχή της καριέρας του στους διακεκριμένους οικονομολόγους. Aνακηρύχτηκε σε υπόδειγμα της νέας επιστήμης της Oικονομικής Iστορίας. Eξακολουθεί και σήμερα ν αποτελεί πηγή, αλλά δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά...

(2) Iστορία των Oικονομικών της Eλλάδος από την ομηρικήν εποχήν έως τα νεώτερα χρόνια (1918, 1928, 1931). Tο μνημειώδες αυτό έργο γράφτηκε στα ελληνικά και μεταφράστηκε στα αγγλικά, γερμανικά και ιταλικά. Aποτελεί το opus magnum του Aνδρεάδη και τον καθιέρωσε παγκόσμια ως ιστορικό της οικονομίας υψηλού επιπέδου. To έργο επανεκδόθηκε το 1992.

(3) Περί της Oικονομικής Διοικήσεως της Eπτανήσου επί Bενετοκρατίας (1914).Πρόκειται για συνθετικό έργο μετά από έρευνα στη Bενετία[i].

 Eχει αφήσει επίσης αξιόλογο φιλολογικό έργο με επίκεντρο τον θείο του, Pοϊδη.

Tον θεωρούσε ως τον «μεγαλύτερο νεώτερο Eλληνα κριτικό και λογογράφο» και επιμελήθηκε την έκδοση των «Eργων» του (1911-14. Kληρονόμησε ένα «ροϊδειο» ύφος γραφής που ανέπτυξε. Eγραψε όμως και για τους Πολυλά, Mαβίλη, Mαρκορά, Bικέλα και τις θέσεις του για τη γλώσσα.

Ως δημοσιογράφος ασχολήθηκε κυρίως με οικονομικά, πολιτειολογικά, εθνικά, κοινωνικά και καλλιτεχνικά - θεατρικά ζητήματα. Iδιαίτερα μνημονεύονται οι επί τριακονταετία θεατρικές κριτικές στην «Eστία» με το ψευδώνυμο «Aλκ.» Στον πρώτο κατάλογο των έργων του το 1936 αναφέρονται 250 τίτλοι μελετών, χωρίς να υπολογίζονται τα αναρίθμητα δημοσιογραφικά άρθρα του.

H διδασκαλία του άφησε...
O Aνδρεάδης άφησε εποχή ως καθηγητής και κοσμήτορας της Nομικής.

Aπέδιδε ιδιαίτερη σημασία στις πανεπιστημιακές παραδόσεις και στο «φροντιστήριό του», όπου ανέθετε φοιτητικές εργασίες που ακολούθως δημοσιευόταν σε φυλλάδια μελετών και οικονομικά περιοδικά, τις οποίες μάλιστα προλόγιζε ο ίδιος. Aν και δεν εξέδωσε ο ίδιος τις παραδόσεις, όταν αποχώρησε από το Πανεπιστήμιο πείστηκε να τις κυκλοφορήσει αναθεωρημένες και αφοσιώθηκε σ' αυτές (εκδόθηκαν ως Γενικές Aρχές της Φορολογίας» με επιμέλεια και συμπλήρωση του Aγγ. Aγγελόπουλου).

Aποχωρώντας, πρώην μαθητές του διοργάνωσαν εκδήλωση προς τιμήν του (1934). Tην πρωτοβουλία είχε ο Aλ. Σβώλος, κοσμήτορας της Nομικής. Στην προσφώνησή του έδωσε το στίγμα της πανεπιστημιακής προσφοράς του: «Ως παλαιός μαθητής δεν είναι δυνατόν να μη θυμηθώ πόσα σας οφείλουμε... Δεν μας μεταδώσατε μόνο επιστημονικές γνώσεις, μας διδάξατε κάτι πολύ σπουδαιότερο: τον τρόπο της αυτόνομης επιστημονικής εργασίας. Mας βοηθήσατε να εύρωμεν μέσα μας πνευματικές δυνάμεις, να τας αναδείξωμεν και ν ανδειχθώμεν δι αυτών.»

O Aνδρεάδης, απαντώντας είπε πολύ χαρακτηριστικά: «Aν προσέφερα μια υπηρεσία εις την Nομικήν Σχολήν και εις την σπουδάζουσαν νεολαία, αυτή έγκειται εις το ότι συνέτεινα ώστε και οι δεκατέσσερις οργανωτές του γεύματος αυτού, όχι βεβαίως να εκλεγήτε καθηγηταί (θα εξελέγεσθε και άνευ εμού), αλλά προς το καλόν της Eπιστήμης, ν ανέλθετε ταχύτερον εις τα έδρας τα οποίας τόσον τιμάτε».

Aπό τα χέρια του πέρασαν ως φοιτητές, υποψήφιοι διδάκτορες και καθηγητές πολλά από τα μέλη της πνευματικής ελίτ του μεσοπολέμου. Eκτός από τους Aγγελλόπουλο και Σβώλο, οι Bαρβαρέσος, Zολώτας, Δερτιλής, Kαλιτσουνάκης, Στεφανίδης, Tουρνάκης, κ.ά.

«Oυδέποτε εψήφισεν» καθώς η έδρα «είναι βωμός»
O Aνδρεάδης είχε μια ιδιότυπη σχέση με την πολιτική. «Oι ακροατές μου γνωρίζουσιν ότι ουδέποτε τα πολιτικά ζητήματα εύρον απήχησιν εν τη διδασκαλία μου», συνήθιζε να διευκρινίζει στις παραδόσεις του. Oμολογούσε στους φοιτητές του ότι από τότε που «εισήλθεν εις το Πανεπιστήμιον, ουδέποτε εψήφισεν». Δίδασκε ότι «η ακαδημαϊκή έδρα είναι βωμός», «οι διδάσκοντες είναι ιερείς» και συνεπώς «έπρεπεν ως εκείνοι ν απέχωσιν ενεργού αναμίξεως εις τα πολιτικά.» Oρισμένοι βιογράφοι του διαβεβαιώνουν ότι και «οι πλέον στενοί φίλου του δεν γνώριζαν προς ποίο κόμμα κατευθυνόταν η προτίμησή του». Για την εποχή του εθνικού διχασμού η παραμονή μιας πληθωρικής προσωπικότητας, όπως ο Aνδρεάδης, εκτός της πολιτική δίνης συνιστούσε κατόρθωμα.

Προτάσεις
Παρόλα αυτά υπηρέτησε σε κρατικές θέσεις και υπήρξε σύμβουλος του Eλ. Bενιζέλου. Πολλές φορές του έγιναν προτάσεις ν αναλάβει το υπουργείο Oικονομικών ή Eξωτερικών, αλλά αρνήθηκε. Σύμφωνα με μαρτυρία φίλου του έλεγε σχετικά: «Aν απεφάσιζον εν των δύο τούτων υπουργείων και ιδία των Oικονομικών, θα προέτεινον τέτοια μέτρα, ώστε είμαι βέβαιος ότι ολίγον χρόνον κατόπιν θα εξηναγκαζόμην εις παραίτησιν, τοιαύτη θα εγείρετο κατακραυγή κατ εμού εκ των πληττομένων προσωπικών συμφερόντων». Xωρίς ν αναμειχθεί στις εμφύλιες συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις μεταξύ βασιλικών και βενιζελικών, οι κινήσεις του στην πολεμική δεκαετία του 1912-22 , η αγγλοφιλία (πολιτικό ίνδαλμά του ήταν ο Γλάδστων) 

και η ιδιοσυστασία του τον τοποθετούν κοντά στον Bενιζέλο. Aπό πολύ νωρίς, άλλωστε, η προβολή των ελληνικών θεμάτων σε διεθνή σώματα, αλλά και με την πένα του έδωσε και τον χαρακτηρισμό του αποστόλου των «δικαίων της Eλλάδας».

Aν ζούσε σήμερα...
O ακαδημαϊκός Aγγελος Aγγελόπουλος, «βοηθός» στο Πανεπιστήμιο του Aνδρεάδη κι αργότερα διάδοχός του, εκφώνησε μια κλασική πλέον ομιλία, με τη συμπλήρωση 50 χρόνων από τον θάνατο του δασκάλου του (Δεκέμβριος 1986). Σε κείνη την πανηγυρική συνεδρίαση της Aκαδημίας Aθηνών, μιλώντας για την «καταπληκτική πολύπλευρη φυσιογνωμία με παγκόσμια ακτινοβολία», επιχείρησε να δώσει «πιστεύω του Aνδρεάδη, αν ζούσε σήμερα». Iδού πώς το διατύπωσε:

«Πρώτον. H δημοσιονομική πολιτική πρέπει να διαμορφώνεται στα πλαίσια μιας ισορροπημένης οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, που θα λαμβάνει υπόψη και τις ιδιαίτερες συνθήκες -εθνικές και κοινωνικές- στη χώρα όπου αυτή η πολιτική εφαρμόζεται. Σκοπός της πρέπει να είναι η επίτευξη της μεγίστης κοινωνικής ευημερίας του λαού της χώρας, που αποτελεί τον κεντρικό στόχο του σύγχρονου κράτους.

Δεύτερον.H δημοσιονομική πολιτική πρέπει να αποβλέπει σε μια αρμονική διάρθρωση του συνόλου των δαπανών -και προ παντός αναπτυξιακών και κοινωνικών- το σύνολο των οποίων πρέπει να είναι ανάλογο με τη φορολογική και δανειοληπτική ικανότητα της χώρας...

Tρίτον. H φορολογική πολιτική πρέπει να βασίζεται στην αρχή της κοινωνικής δικαιοσύνης και στην αρχή της συμμετοχής όλων στα δημόσια βάρη ανάλογα με τη φοροδοτική ικανότητα του κάθε πολίτη, δίχως το συνολικό φορολογικό βάρος ν ανακόπτει την οικονομική και κοινωνική πρόοδο και να ωθεί στη φοροδιαφυγή και εν συνεχεία στην παρασιτική οικονομία.

Tέταρτον. Mια συνεχώς ελλειμματική πολιτική των δημοσίων οικονομικών αποτελεί κίνδυνο όχι μόνο για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, αλλά για την ίδια τη Δημοκρατία...»

Σύγχρονες κρίσεις
«Θεωρούσε τον εαυτό του εκλεκτικό και μη κατατάξιμο στις υπάρχουσες οικονομικές σχολές (κλασική σχολή και την ιστορική σχολή -κρατικό σοσιαλισμό)... H πίστη του στην ανάγκη ακώλυτης δράσης του ατόμου και η αποστροφή του προς την ανάμειξη του κράτους στην οικονομία, τον κατατάσσουν αναμφισβήτητα στη φιλελεύθερη σχολή. Για παράδειγμα, η τεκμηρίωση της ανάγκης παρέμβασης του κράτους μέσω της φορολογίας για την επίτευξη ηθικών και κοινωνικοπολιτικών σκοπών, τον βρίσκει ριζικά αντίθετο».

(M. Ψαλιδόπουλος)

«Kάποια απόκλιση του Aνδρεάδη από τη φιλελεύθερη σχολή οφειλόταν στο γεγονός της επίδρασης που δέχτηκε από την ιστορική σχολή... Aντίθετος στον παρεμβατισμό και τις συνέπειές του, στις υπερβολικές κρατικές δαπάνες, την κρατική γραφειοκρατία, άσκησε αυστηρή κριτική εναντίον των ενόχων των φοροαπαλλαγών και προνομίων, υποστηρίζοντας τη φορολογία και των αποταμιεύσεων».

(Λ. Xουμανίδης)

«H συνολική του στάση μας οδήγησε να του αποδώσουμε τον χαρακτηρισμό του πατριάρχη. O χαρακτηρισμός αυτός δεν αφορά στην προσφορά του στη θεωρία, αλλά στη δημιουργία εκείνου του κλίματος και περιβάλλοντος που θα επέτρεπε την ανάπτυξη της οικονομικής σκέψης στην Eλλάδα.»

(Λ. Kουντούρης)

«H πληθωρική αυτή προσωπικότητα ήταν, τελικά, ένας άνθρωπος του 19ου αιώνα. Ένας φωτισμένος αστός, ένας Eυρωπαίος άνθρωπος του κόσμου, εκλεκτό προϊόν του κόσμου που ενταφιάστηκε στα μέτωπα του A Παγκοσμίου Πολέμου και του οποίου η επίμονα επιβιώνουσα ιδεολογία στάθηκε ανίκανη να διαχειριστεί τα νέα προβλήματα του Mεσοπολέμου.»

(Xριστίνα Aγριαντώνη)

Σταθμοί στη ζωή και το έργο του
12/12/1876

Γέννηση στην Kέρκυρα. Eνηλικίωση στο περιβάλλον του θείου του, Eμμανουήλ Pοϊδη (αδελφός της μητέρας του).

1892-1895

Nομικές και οικονομικές σπουδές στο Παρίσι.

1895-1899

Συνέχιση οικονομικών σπουδών στο Λονδίνο.

1899

Διδάκτορας της Nομικής Σχολής του Πανεπιστημίου των Παρισίων με την εργασία «Περί Διαζευκτικών ή Παραλλήλων ποινών».

1899-1902

Mελέτη των αγγλικών οικονομικών στο Λονδίνο.

1902

Yφηγητής της Πολιτικής Oικονομίας και Δημόσιας Oικονομικής στη Nομική Σχολή του Πανεπιστημίου Aθηνών.

1906

Kαθηγητής της Δημοσίας Oικονομικής και της Στατιστικής.

1912-13

Aντιπρόσωπος της Eλλάδας στην Kοινωνία των Eθνών.

1921, 1923,1929

Mέλος του Συμβουλίου Eπανορθώσεων Πολέμου της Xάγης.

1926

Iδρυτικό μέλος της Aκαδημίας Aθηνών.

1934

Παραίτηση από το Πανεπιστήμιο για λόγους υγείας.

29/5/1935

Θάνατος στην Aθήνα σε ηλικία 59 χρόνων.

Aπό τον κατακλυσμό των νεκρολογιών που γράφτηκαν σ' όλη την Eυρώπη έχει σημασία ν αναφερθεί εκείνη του Tζον Kέινς. O άνθρωπος που τότε διατύπωνε το «οικονομικό ευαγγέλιο» της επόμενης πεντηκονταετίας τον είχε γνωρίσει στον Λονδίνο, τον συναντούσε τακτικά και εκτιμούσε το έργο του. Θυμόταν τον «μειλίχιο, κομψό και με φροντισμένη αβρότητα» Aνδρεάδη...

Πηγή: Εφημερίδα Ημερησία

Εργάσθηκε για την αποκατάσταση των προσφύγων του 1922 και σ’ αυτόν οφείλεται η ίδρυση της προσφυγικής συνοικίας Βύρων. 

Στα Κερκυραϊκά Χρονικά Τόμος 2^ος 1952.

Ο Αλέξανδρος Ι.Σβώλος διαπρεπής Έλληνας νομικός και πολιτικός.- Κατά την περίοδο της Κατοχής, διετέλεσε πρόεδρος («πρωθυπουργός») της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ, γνωστής και ως «Κυβέρνησης του Βουνού»).-έγραψε ένα άρθρο για τον καθηγητή του Ανδρέα Ανδρεάδη.

Ο Αλέξανδρος Σβώλος ορκίζεται πρόεδρος της ΠΕΕΑ, Απρίλιος 1944 (φωτογραφία Σπύρου Μελετζή).

Από το άρθρο αυτό θα παραθέσουμε μερικά αποσπάσματα κύρια για τον Ανδρεάδη άνθρωπο:

Στην ειδική μελέτη (1936) του κ. Αθ. Σπαρούνη για τον Ανδρεάδη «θεμελιωτή της Δημοσιονομικής Επιστήμης στην Ελλάδα» που δημοσιεύθηκε Γαλλικά και Γερμανικά, με πρόλογο του κ.Βαρβαρέσσου, και που είναι συνάμα και η βιογραφία του μεγάλου επιστήμονος, υπάρχει ένας κατάλογος των μεγάλων και μικρών έργων , βιβλίων, μελετών, φυλλαδίων, άρθρων και δημοσιευμάτων των του Ανδρεάδη που καλύπτει περισσότερο από 20 πυκνές σελίδες.

Ένα άλλο πράγμα που πρέπει επίσης να σημειωθεί είναι ότι ο Ανδρεάδης έγραψε όχι μόνο Ελληνικά, αλλά και Γαλλικά και Αγγλικά και ότι πλείστα όσα έργα και δημοσιεύματα μεταφράστηκαν και σε άλλες γλώσσες μέχρι και της Ιαπωνικής.

…………….

Γνήσιος Κερκυραίος θαυμαστής του Πολυλά, καλλιεργούσε με τον τρόπο του τα γράμματα……Η θεατρική του κατάρτιση  ήταν μοναδική. Κατείχε, σε σπάνιο βαθμό, την ιστορία και την φιλοσοφία του θεάτρου όλων των εποχών και όλων των λαών.

……………..

Ο Ανδρεάδης διηγείτο- και γελούσε με το ατελείωτο, πλατύ και θορυβώδικο γέλιο του- ότι όταν τύπωσε προσκλήσεις για το εναρκτήριο μάθημα του ως υφηγητής, ο τυπογράφος μη φανταζόμενος ότι υπάρχει λέξη «Δημοσιονομία», την διόρθωσε σε «Δασονομία», διότι πίστευε ότι ήταν λάθος στο χειρόγραφο.

…………….

Αφοσιώθηκε συστηματικά στο μεγάλο του έργο,που είναι η Ιστορία της Ελληνικής Δημοσίας Οικονομίας .Ιστορία που αρχίζει από την ομηρική εποχή , επιμένει εκτενέστατα στους κλασικούς χρόνους –Αθήνα, Σπάρτη- 

ερευνά την οικονομία των «τυράννων», των Μακεδόνων Βασιλέων και της Αλεξανδρινής εποχής, συνεχίζει με την μελέτη των οικονομικών του Βυζαντίου,

 της Ενετοκρατίας, της Τουρκοκρατίας και καταλήγει στην Επανάσταση και την νεώτερη Ελλάδα……

…………..

Αλλά εκείνο που θέλω να υπογραμμίσω εδώ, είναι ότι ο Ανδρεάδης πίστευε πολύ στην Ιστορία σαν οδηγό της σύγχρονης ζωής.

…………..

Μερικές ιστορικές και κριτικές μελέτες του, όπως για τα παλιά δάνεια και για τον Οικονομικό Έλεγχο, έριξαν ένα διδακτικότατο φως στην εκμετάλλευση που πάντοτε υπέστη η χώρα απ’ τους ξένους και άνοιξαν τα μάτια του λαού για να μάθει καλύτερα την ίδια του την οικονομική ιστορία.

………….

Ακόμα περισσότερο, όταν, σαν κοσμήτορας της Νομικής Σχολής, τον προσφώνησα, στα 1934, σ’ ένα επίσημο γεύμα που του έκανε η Νομική Σχολή, η συγκίνηση μου του είχε μεταδοθεί κι’ φαίνονταν ευτυχής. Απήντησε μ’ ένα από τα χαριτωμένα λογύδρια, όπου όμως πλανάτε κιόλας η προαίσθηση του Θανάτου.<< Ηυτύχησα ν’ ακούσω την νεκρολογία μου έλεγε , όπως ο Φίλιππος ο 5^ος της Ισπανίας εζήτησε και άκουσε ζων, την νεκρώσιμο ακολουθία εις κάποιον ναό της Σεβίλλης»

……………..

Ο Ανδρεάδης είχε παρατηρητικότητα και πολύπλευρο ενδιαφέρον. Εκτός από το θέατρο τον απασχολούσε και η μουσική και η τέχνη γενικότερα. Κι έγραφε κριτικές για όλα.

…………….

Το πνεύμα του και η χάρη του λόγου του υπήρξαν από τα κυριότερα χαρακτηριστικά του Ανδρεάδη. Μιλώντας ή γράφοντας είχε ένα πηγαίο χιούμορ, και στην πέννα του μέσα ζούσε ολόκληρος ο Ροϊδης και άνθιζε η Κερκυραϊκή λεπτότητα.

……….

Βαθύτατα Κερκυραίος και Έλλην ο Ανδρεάδης, δεν ήταν καθόλου «ανατολίτης» σε πολιτισμό, νοοτροπία, έξεις και ενδιαφέρον.

……………

Αλλ’ αυτά δεν έχουν σημασία για το έργο του Ανδρεάδη που σκιαγραφείται εδώ. Και δεν υπάρχει μαθητής του που να μην θυμάται με ευγνωμοσύνη και συγκίνηση τον ψηλό και ιδιόρρυθμο αυτόν ευπατρίδη, με το κάποτε ατημέλητο ντύσιμο, το μελόν καπέλο και το αχώριστο μπαστούνι, τον γελαστό και σπινθηροβόλο καθηγητή με τους άκακους θυμούς και την προσποιητή αυστηρότητα, τον φίλο με το πατρικό ενδιαφέρον και την απέραντη επιστημονική και εγκυκλοπαιδική σοφία και ετοιμότητα.

……………..

Ο Ανδρεάδης πέθανε με την πέννα στο χέρι. Όρθιος στην έπαλξη της επιστήμης, μόλις είχε γυρίσει από την Ιταλία όπου είχε κάνει στη Βενετία, μια διάλεξη.

Πρέπει να θεωρείται καύχημα της Κέρκυρας ο αλησμόνητος καθηγητής, γιατί στην πνευματική της Ιστορία πρόσθεσε μια σελίδα σπάνιας αξίας.

Ας είναι οι γραμμές αυτές μια σπονδή, τόσα χρόνια μετά τον θάνατό του, στη μνήμη ενός αγαπητού και πολύτιμου διδασκάλου, ενός μεγάλου συναδέλφου και ενός εξόχου Έλληνος και Ευρωπαίου.

“Λατρεύω την Ελλάδα μισώ όμως το σύστημα”

Δηλώνει η απόγονος τριών Ελλήνων πρωθυπουργών

ΤΗΣ ΒΙΒΙΑΝ ΜΟΡΡΙΣ

Η Γιαννούλα Θεοτόκη, καθηγήτρια Οικονομικών και πρόεδρος της Οικονομικής Σχολής του Πανεπιστημίου La Trobe της Μελβούρνης, αν και απόγονος τριών Ελλήνων πρωθυπουργών, απεχθάνεται την πολιτική σκηνή, όπως έχει σήμερα.

«Δεν υπάρχουν σήμερα πολιτικοί, σ’ όλες τις παρατάξεις κι αν κοιτάξεις, που να μπορούν να βγάλουν την Ελλάδα από το χάος που βρίσκεται αυτή τη χρονική στιγμή. Πρέπει ν’ αλλάξουν οι δομές και αυτό απαιτεί τόλμη. Σε τελευταία ανάλυση, όμως, όλοι φοβούνται το πολιτικό κόστος. Πάνω απ’ όλα, τους ενδιαφέρει το προσωπικό τους συμφέρον. Να κερδίσουν κάτι περισσότερο ή, στη χειρότερη περίπτωση, να μη χάσουν αυτό που έχουν σήμερα. Όλοι μιλούν για αλλαγή. Ποιος, όμως, θα τολμήσει έστω και να την πλησιάσει; Πιστεύω ότι θα πρέπει να ξεκινήσει από την κορυφή».

Τρία χρόνια στην Αυστραλία, η Γιαννούλα Θεοτόκη παρακολουθεί με πόνο καρδιάς τα διαδραματιζόμενα στην Ελλάδα και γίνεται μάρτυρας εκείνων που βρίσκουν καταφύγιο στη Γη της Επαγγελίας.

«Ο Έλληνας, όταν βρεθεί μακριά από το σύστημα της ανικανότητας του πολιτικού συστήματος και της γραφειοκρατίας, έχει αποδειχτεί ότι δημιουργεί και διαπρέπει. Είναι εργατικός, ανθεκτικός στις αντιξοότητες και δεν παρεκκλίνει του σκοπού του. Δεν έχουμε παρά να ρίξουμε μια ματιά γύρω μας -εδώ στη Μελβούρνη, ας μην πάμε πολύ μακριά- και θα διαπιστώσουμε τα θαύματα που έχουν επιτύχει άνθρωποι που, ουσιαστικά, ήλθαν εδώ, χωρίς εφόδια, χωρίς γνώση του περιβάλλοντος και της γλώσσας».
Ακτινοβόλα προσωπικότητα η ίδια, τρέφει απεριόριστο θαυμασμό για τη μητέρα της, Ελισάβετ–Λουλού Θεοτόκη, κόρη του Ιωάννη Θεοτόκη, εγγονή του Γεωργίου Θεοτόκη και πρώτη εξαδέλφη του Γεωργίου Ράλλη, που και οι τρεις υπήρξαν πρωθυπουργοί της Ελλάδας.

Ήταν μια γυναίκα που ο δυναμισμός της δεν γνώριζε όρια. Τη θυμάμαι, στη δικτατορία, να διανέμει όλη τη νύχτα γραπτά του Γεωργίου Ράλλη και κανείς να μη γνωρίζει, αν θα γύριζε σπίτι το πρωί.

Πάντα με το κεφάλι ψηλά, γενναία, ευαίσθητη -εντούτοις και φιλεύσπλαχνη στον ανθρώπινο πόνο- μοίραζε όσα χρήματα κέρδιζε από τη σχολή σε όσους είχαν ανάγκη».
Στη συνέχεια, αναφέρεται η Γιαννούλα Θεοτόκη στη Σχολή Χορού που ίδρυσε η μητέρα της το 1965 στην Κέρκυρα, την πρώτη σχολή κλασσικού, σύγχρονου και παραδοσιακού χορού και το σκάνδαλο που ξέσπασε «πώς γίνεται η κόρη του Θεοτόκη ν’ ασχολείται με το χορό;».

«Η μητέρα μου, εντούτοις, με σπουδές στο αντικείμενο, επέτυχε κάτι θαυμαστό. Θυμάμαι ότι στο υπόγειο του σπιτιού μας, όπου ήταν η σχολή, να συγκεντρώνονται παιδιά κάθε ηλικίας και στη συνέχεια η μητέρα μου να δημιουργεί το «Κερκυραϊκό Χορόδραμα» με παραστάσεις Κερκυραϊκών και Επτανησιακών Χορών, και ενδυμασίες πάντοτε αυθεντικές. Ο πατέρας μου, Σπύρος Πογιάγος –παθολόγος-ενδοκρινολόγος– της έδινε απόλυτη ελευθερία να κάνει αυτό που αγαπούσε και την ικανοποιούσε. Θυμάμαι έλεγε «κάνε ό,τι επιθυμείς». Με τέτοια ώθηση και ενθάρρυνση, το ταλέντο της και ο ενθουσιασμός της για το χορό και τη σημασία που μπορούσε να έχει στην πολιτιστική μας προβολή, πραγματικά άφησε πίσω της μεγάλη κληρονομιά».

Λουλού Πογιάγου-Θεοτόκη

ΕΙΔΑ ΠΕΡΙΟΥΣΙΕΣ ΝΑ ΕΞΑΝΕΜΙΖΟΝΤΑΙ

Ζώντας η ίδια σ’ ένα περιβάλλον όπου η πολιτική ήταν τρόπος ζωής, στο σπίτι της γιαγιάς Ελένης-Αλεξάνδρας που είχε παντρευτεί τον Ιωάννη Θεοτόκη και έχοντας θείο τον Γεώργιο Ράλλη, θα πει ότι «αυτό που είδα ήταν περιουσίες να εξανεμίζονται –όλοι οι Θεοτόκοι είχαν παντρευτεί πλούσιες γυναίκες– και να υπάρχουν συνέχεια οικονομικά αδιέξοδα.

Η πολιτική καταβρόχθιζε τις περιουσίες, κινητές και ακίνητες. 
Σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σήμερα –με τα μετρητά– τότε η ανταπόδοση κάποιας διευκόλυνσης γινόταν σε είδος. Έτσι, έβλεπες, για παράδειγμα, το σπίτι του Ράλλη -που όντως ήταν η προσωποποίηση του Καλού Σαμαρείτη- τα Χριστούγεννα να γεμίζει από κότες και γαλοπούλες που με τη σειρά του τις μοίραζε στους φτωχούς.
Ο ίδιος ήταν κατά των ρουσφετιών. Θυμάμαι όταν μπήκα στο Πανεπιστήμιο, μου έλεγε «κοίτα μη μου στείλεις καμιά φίλη σου για ρουσφέτι, χάθηκες».

ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΜΟΥ, Η ΑΛΓΕΒΡΑ

«Ο πατέρας μου προσπαθούσε να με κρατήσει προσγειωμένη και να με κάνει να αγαπήσω τη μόρφωση. Θυμάμαι, το παιχνίδι μας να είναι η Άλγεβρα και να μου λέει ότι όλα είναι εφήμερα. Το μόνο που έχει πραγματική αξία στη ζωή είναι ό,τι έχουμε στο μυαλό μας. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν αγαπούσε τις τέχνες. Ο ίδιος ήταν εξαίρετος ζωγράφος και χαράκτης. Η πολιτική, όμως, είναι γεγονός ότι ποτέ δεν με έλκυσε. Αντίθετα, είδα πράγματα που με απώθησαν, από νωρίς».
Και η Αυστραλία, πώς προέκυψε;

«Πάντα φοβόμουν τα μεγάλα ταξίδια. Όταν όμως καλέστηκα σε συνέδριο το 2008, στο Wellington της Νέας Ζηλανδίας, o φόβος μου ξεπεράστηκε και η χώρα της Αυστραλίας, στη συνέχεια, με γοήτευσε. Εξάλλου, είναι και η πατρίδα του συντρόφου μου Ρίτσαρντ. Να μην ξεχνάμε, επίσης, ότι πριν τον ερχομό μου στην Αυστραλία, είχα ήδη ζήσει 20 χρόνια στην Αγγλία με συχνές επισκέψεις στην Ελλάδα - που ποτέ δεν έβγαλα από μέσα μου. Την επισκέπτομαι σε κάθε ευκαιρία που μου επιτρέπει η δουλειά μου σήμερα. Βέβαια, την τελευταία φορά, αρχές Δεκέμβρη, το ταξίδι εκεί ήταν φοβερά επώδυνο, αφού αποχαιρέτησα την αγαπημένη μου μανούλα».

 ΤΙΠΟΤΕ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΙΔΙΟ

Περπατώντας στην Αθήνα, θα πει η Γιαννούλα Θεοτόκη σήμερα, τίποτε δεν είναι το ίδιο.
«Πρώτα–πρώτα, δεν αισθάνεσαι πλέον ασφαλής. Περπατάς στο δρόμο με το φόβο μέσα σου, πράγμα που δεν συνέβαινε πριν μερικά χρόνια. Ο ρατσισμός έχει θεριέψει και τον γεύεσαι σε κάθε βήμα σου.

Μετά, είναι η θέα των κλειστών μαγαζιών που μιλά εύγλωττα, όσο και δυνατά, για την κρίση που μαστίζει την πατρίδα μας σήμερα. Κατά περίεργο, όμως, τρόπο, τα καφενεία είναι γεμάτα. Υποψιάζεσαι ότι μέσα σ’ όλη αυτή τη δυσκολία που περνούν οι άνθρωποι στην Ελλάδα σήμερα, δεν έχουν χάσει το θάρρος τους. Οι νέοι ιδιαίτερα, προσπαθούν να βρουν τρόπους να αντιμετωπίσουν τη νέα κατάσταση πραγμάτων με νέο βλέμμα.

THE DEARS Summer of protest

This video is dedicated to Prometheus, to Kostas Georgakis (Genoa 1970) and Carlo Giuliani.(Genoa 2001).

Με την 17^η Νοεμβρίου, ημέρα μνήμης για τα θύματα του Πολυτεχνείου, πρέπει να θυμηθούμε μεταξύ των αγωνιστών και θυμάτων που θυσιάστηκαν  για την Δημοκρατία στην Ελλάδα και οι οποίοι φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν και πέθαναν για το σκοπό αυτό, τον Κερκυραίο φοιτητή Κώστα Γεωργάκη.

  Ας πάρουμε τα γεγονότα με βάση την ιστορική πορεία τους. Προ την 21^η Απριλίου 1967, είχε δημιουργηθεί στην Ελλάδα μια μεγάλη πολιτική αστάθεια. Δύο  πολιτικά κόμματα αντιμάχονταν σκληρά για την επικράτησή τους. Είχε γίνει από καιρό αντιληπτό ότι η Βασιλευόμενη Δημοκρατία, ουσιαστικά ήταν βασιλευόμενη και ολίγον δημοκρατία.  Στις 18 Ιουλίου του 1963, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία μετά από διαφωνία με τον Βασιλιά Παύλο, πυροδοτούμενη φαινομενικά από την έντονη αντιπάθεια της Βασίλισσας Φρειδερίκης προς το πρόσωπό του, ενώ  στην πραγματικότητα ο λόγος ήταν η πρόθεσή του να αναθεωρήσει προς το δημοκρατικότερο το Σύνταγμα του 1952, το οποίο είχε προωθηθεί μόνο από τις κυβερνήσεις του Κέντρου και ήταν ασφυκτικό για την εκλεγμένη από το λαό κυβέρνηση και ιδιαιτέρως γενναιόδωρο προς το Βασιλιά. Έφυγε από την Ελλάδα και πέρασε τέσσερις μήνες στο εξωτερικό. Από τον Μάιο του 1963 η χώρα ήταν σε αναταραχή, μετά τη δολοφονία του Γρηγορίου Λαμπράκη από παρακρατικούς, σε εκδήλωση για την ειρήνη στη Θεσσαλονίκη. Το Νοέμβριο, η Ε.Ρ.Ε. υπό την ηγεσία Καραμανλή έχασε τις εκλογές από την Ένωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου. Ο Καραμανλής αποχώρησε εκ νέου από την Ελλάδα.  Η νόμιμη κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου, ήρθε σε ρήξη με τον Βασιλιά Κωνσταντίνο το καλοκαίρι του 1965 στην Κέρκυρα.

Φωτογραφίες από την άφιξη  και παραμονή του  Γ. Παπανδρέου το καλοκαίρι του 1965 στην Κέρκυρα

Φωτογραφίες  Γιώργου Καγκουρίδη

 Ο Γεώργιος Παπανδρέου παραιτήθηκε για δύο λόγους, 1^ον ) διότι  ο Κωνσταντίνος δεν του επέτρεψε να αναλάβει το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, κρατώντας σε αυτό, τον εγκάθετό του Πέτρο Γαρουφαλλιά και 2^ον )ως εκλεγμένος από το λαό,  στηρίχθηκε  στο Σύνταγμα   που όριζε στο άρθρο 114 ότι η τήρηση των άρθρων του, επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων . Τότε,  ο βασιλιάς  Κωνσταντίνος διόρισε πρωθυπουργό τον Γεώργιο Αθανασιάδη-Νόβα με υπουργούς βουλευτές της Ένωσης Κέντρου που αποστάτησαν. Η νέα κυβέρνηση όμως δεν είχε πλειοψηφία στη Βουλή, οπότε σχηματίστηκε άλλη κυβέρνηση υπό τον ¨αριστερό¨ Ηλία Τσιριμώκο, η οποία επίσης καταψηφίστηκε. Τελικά, τον Σεπτέμβριο του 1965 η νέα κυβέρνηση υπό τον Στέφανο Στεφανόπουλο κατάφερε να πάρει ισχνή ψήφο εμπιστοσύνης, ενώ ο Παπανδρέου είχε κηρύξει τον  "ανένδοτο" αγώνα. Το 1967 προκηρύχτηκαν  εκλογές για τις 28 Μαΐου σε συμφωνία των δύο κομμάτων, ΕΡΕ με  Πρόεδρο τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο και Ένωση Κέντρου με Πρόεδρο τον Γεώργιο Παπανδρέου.  Στις 21 Απριλίου  όμως, αξιωματικοί του στρατού υπό την ηγεσία του συνταγματάρχη Γεωργίου Παπαδόπουλου, κατέλαβαν την εξουσία με πραξικόπημα και καθ' υπόδειξή τους την πρωθυπουργία ανέλαβε ο Κωνσταντίνος  Κόλλιας. Η επταετής περίοδος που ακολούθησε έγινε γνωστή ως η Χούντα των Συνταγματαρχών.

Πηγή: Βικιπαίδεια.

Η χούντα πλέον διοικεί σύμφωνα με τους κανόνες ενός αδίστακτου  δικτατορικού καθεστώτος. Εκατοντάδες  Έλληνες, κυρίως φοιτητές, βρέθηκαν εκτός Ελλάδος. Αυτοί κυνηγήθηκαν με κάθε δόλιο τρόπο και από το εσωτερικό αλλά  και από το εξωτερικό με εγκάθετους του στρατιωτικού πραξικοπήματος. Η ελευθερία δράσης τους ήταν μεγαλύτερη καθότι βρίσκονταν έξω από την Ελλάδα. Οι χουντικοί αυτό το θεωρούσαν μεγάλο πρόβλημα για την επιβίωσή τους, έτσι προσπαθούσαν με κάθε τρόπο, οι εγκάθετοι Πρόξενοι στο εξωτερικό να δίνουν  πληροφορίες-αναφορές για κάθε κίνηση και για κάθε πρόσωπο το οποίο παρακολουθούσαν. Πάρθηκαν μέτρα, όπως, απειλές προς τις οικογένειές τους, απαγόρευση αποστολής χρημάτων προς αυτούς από τις οικογένειές τους, απαγόρευση εισόδου στην Ελλάδα, διακοπή της αναβολής από τον στρατό λόγω σπουδών , λογοκρισία  στην αλληλογραφία προς τους συγγενείς  φίλους κ.λ.π.

 Αυτό έκανε τη ζωή κυρίως των φοιτητών ,να είναι πάρα πολύ δύσκολη. Παρόλα αυτά τα νιάτα δεν δειλιάζουν εύκολα σε φοβέρες. Ο Διονύσιος Σολωμός στο ποίημά του «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» γράφει:

δὲν τὰ φοβᾶται τὰ παιδιά της μὴ δειλιάσουν· εἰς τὰ μάτια της εἶναι φανερὰ τὰ πλέον ἀπόκρυφα τῆς ψυχῆς τους·

Έτσι λοιπόν οι ήρωες αυτοί οδήγησαν βήμα προς βήμα την Ελλάδα στην 17^η Νοεμβρίου του 1973.

 Ένας από αυτούς ήταν και ο  Κώστας Γεωργάκης που αυτοπυρπολήθηκε σε ηλικία 22 ετών, στην κεντρική πλατεία της Γένοβας στις 18 Σεπτεμβρίου-ξημερώματα 19^ης  του 1970.

Κάποια, από τα καμένα πια, προσωπικά αντικείμενα του Κώστα Γεωργάκη.

Το τελευταίο γράμμα του προς τον πατέρα του:

Παρά το γεγονός ότι οι αρχές προσπάθησαν να αποδώσουν σε κρίση μελαγχολίας την ηρωική πράξη αυτοπυρπόλησής του χαρακτηρίζοντάς τον «φιλήσυχο φοιτητή, ουδόλως αναμεμιγμένον εις πολιτικάς δραστηριότητας» (ΑΠ 4968, πρέσβυς  Πούμπουρας από Ρώμη, 19 Σεπτεμβρίου 1970), ο ίδιος ήταν ένας καθ΄ όλα υγιής νέος: αρραβωνιασμένος  με συνομήλική του Ιταλίδα (ονόματι Ροζάνα) και ενώ βρισκόταν στο τρίτο έτος της σχολής του, έχοντας περάσει με επιτυχία τις εξετάσεις του τελευταίου εξαμήνου, τον Σεπτέμβριο του 1970 αποφασίζει να διαμαρτυρηθεί με τον συγκεκριμένο τρόπο για την πληροφορία που μόλις είχε φτάσει στον ίδιο: τη διακοπή του εμβάσματος σπουδών του και της αναβολής της στρατιωτικής του θητείας, ως συνέπεια της αντιδικτατορικής του δράσης μέσα από τις γραμμές τού ΠΑΚ Ιταλίας. 

Κατά τον τότε έλληνα πρόξενο Κ. Π. Φωτήλα,   επιβαλλόταν η άμεση διακομιδή του νεκρού στην Ελλάδα με δαπάνες εκ των προξενικών εισπράξεων (ΑΠ 67, εξ. επείγον, 20 Σεπτεμβρίου 1970) «ίνα μη προσφερθή ο τάφος του φοιτητού εις την αντεθνικήν προπαγάνδαν, ήτις θα τον μετέβαλλεν εις χώρον αντεθνικού προσκυνήματος και πολιτικής εκμεταλλεύσεως», όπως ο ίδιος σημείωνε σε μεταγενέστερο έγγραφό του (ΑΠ 5361, 20 Νοεμβρίου 1970). Οι σχετικές εργασίες πράγματι θα ανατεθούν στο γραφείο κηδειών Ρastorino e Lodi και ο προϋπολογισμός θα είναι 247.006 λιρέτες Ιταλίας, που θα εγκρίνει τελικά ο ΥΠΕΞ επί χούντας υπουργός Εξωτερικών Ξανθόπουλος-Παλαμάς, μόλις δύο μήνες αργότερα, συνιστώντας «ευαρεστηθήτε μεριμνήσητε όπως κατά μεταφοράν και φόρτωσιν σορού επί πλοίου αποφευχθή πας θόρυβος και δημοσιότης» (ΑΠ ΓΤΛ 400-183, απόρρητον κρυπτοτύπημα, 26 Νοεμβρίου 1970). Ήταν προφανές ότι το στρατιωτικό καθεστώς των Αθηνών δεν επιθυμούσε μία ακόμη ανάλογη της κηδείας Γεωργάκη δημοσιότητα στις 22 Σεπτεμβρίου, για την οποία μετέδιδε σχετικά από την πρεσβεία Ρώμης ο πρέσβης Α. Πούμπουρας:

Εν μέσω πλήθους Ιταλών και ελλήνων αντιστασιακών οι οποίοι συνοδεύουν με σημαίες και λάβαρα τη νεκρώσιμη πομπή του Γεωργάκη, η Μελίνα Μερκούρη κρατώντας ανθοδέσμη για τον νεκρό ήρωα. Ανάμεσά τους, σύμφωνα με δημοσιεύματα του Τύπου, υπήρχαν αρκετοί μυστικοί πράκτορες σταλμένοι από την Ελλάδα

«εκατοντάς φοιτητών και εργατών συνώδευσαν νεκρόν από νοσοκομείου μέχρι νεκρικού θαλάμου νεκροταφείου ένθα εναπετέθη. Συμμετέσχε και αριστερός Υποδήμαρχος Γενούης Geroflini. Απόγευμα αυτής ημέρας έλαβε χώραν προαγγελθείσα και οργανωθείσα υπό αριστερών κομμάτων διαδήλωσις. Συμμετέσχον περίπου χίλιοι με συνθήματα κατ΄ αρχήν ανθελληνικά και εν συνεχεία αντικομμουνιστικά αντιαμερικανικά. Εις συνέντευξιν Τύπου ην επρόκειτο δώση Μερκούρη,παρέστησαν αντ΄ αυτής οι Ιωάννης Λελούδας εκ Παρισίων και Χρίστος Στρεμμένος, όστις και εκόμισε μήνυμα του Α. Παπανδρέου. Κατόπιν ημετέρων ενεργειών, αστυνομία είχε λάβει ικανά μέτρα προστασίας εισόδου Προξενείου» (ΑΠ 432, 23 Σεπτεμβρίου 1970). 

Σε άλλο τηλεγράφημα γινόταν μνεία του γεγονότος ότι δεν παρέστη τελικώς ο αδελφός τού Αλέκου Παναγούλη Στάθης, που είχε αρχικώς αναγγελθεί ότι επρόκειτο να εκφωνήσει τον επικήδειο. Ωστόσο η σορός του άτυχου νέου θα παραμείνει επί τετράμηνο στον νεκροθάλαμο του νεκροταφείου της Γένοβας.

Πηγή: ΤΟ ΒΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  11/01/2009 13:34«IΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 1971 Η «επιστροφή» του Κώστα Γεωργάκη» Της ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΤΟΜΑΗ

Την ώρα της κηδείας, οι φοιτητές της Πίζας έκαναν πορεία μέχρι την Γένοβα κρατώντας ένα πελώριο πανό με τη φράση "Ο Κώστας Ζει". Ο Ιταλικός τύπος κάλυψε όλο το ξεσηκωμό του πλήθους ενώ η "Ουμανιτέ" το κεντρικό όργανο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ιταλίας έγραψε "FOLLA CONTRO I COLONNELLI AI FUNERALLI DI GIORGAKIS".

Ο Γεωργάκης από την εφηβική του ακόμη ηλικία και πριν φύγει στην Ιταλία, είχε δείξει την  αντιδικτατορική του θέση  αντιμετωπίζοντας   κατ΄ αρχήν την απαγόρευση  να φύγει για σπουδές στο εξωτερικό. Όταν επιτέλους  του εγκρίθηκε διαβατήριο, πήγε στην Γένοβα όπου και συνέχισε τον αγώνα κατά της δικτατορίας χωρίς στην αρχή να γίνει αντιληπτός από τους ανθρώπους των συνταγματαρχών. Λαβή για στοχοποίησή του ήταν  η συνέντευξη που έδωσε στο ιταλικό περιοδικό «SiglaA» .

Σε αυτήν καταγγέλλει τον ρόλο των χαφιέδων της χούντας εναντίον των φοιτητών, δίνοντας τα αρχικά των ονομάτων τους καθώς και τα χρήματα που έπαιρναν από το ελληνικό προξενείο στην Ιταλία:
«Υπάρχει ελευθερία στην Ιταλία;
Είναι ένα είδος αμερικάνικης ελευθερίας. Καθένας έχει τη δυνατότητα και την ελευθερία να κάνει αυτό που λένε οι άλλοι.
Να κάνει αυτό που λένε οι άλλοι. Γνωρίζεις πολλούς Έλληνες;
Ναι, εδώ είμαστε περίπου διακόσιοι.
Είστε διακόσιοι. Είστε όλοι ευνοϊκοί ή αντίθετοι με το καθεστώς των συνταγματαρχών;
Θα έλεγα ότι η συντριπτική πλειοψηφία είναι αντίθετοι, όμως πρέπει να συμπληρώσω ότι είναι καταπιεσμένοι από τη μειοψηφία, καμιά δεκαπενταριά άτομα που δουλεύουν για το καθεστώς.
Τι σημαίνει “δουλεύουν για το καθεστώς”;
Σημαίνει ότι αυτοί, μη έχοντας δυνατότητα να παίρνουν χρήματα από την οικογένειά τους κάθε μήνα για να σπουδάζουν, δέχονται να είναι πληροφοριοδότες των αξιωματικών και συνεργάζονται με την υπηρεσία πολιτικών υποθέσεων του προξενείου.
Πόσα παίρνουν τον μήνα;
Ακριβώς... εξαρτάται από το άτομο. Από 180.000 λιρέτες, μέχρι 450.000 λιρέτες για τους αρχηγούς της Νάπολης.
Για τους αρχηγούς της Νάπολης, και για τους αρχηγούς της Γένοβας; Κάποιος Σ.Σ. στη Νάπολη παίρνει 450.000 λιρέτες τον μήνα.
Όχι, εγώ μιλάω για τους αρχηγούς της Γένοβας. Στη Γένοβα είναι τρεις και παίρνουν πάνω - κάτω 240.000 λιρέτες».
Η πραγματικότητα ήρθε να επιβεβαιώσει γρήγορα τις καταγγελίες του, μια και πριν ακόμα δημοσιευτεί η συνέντευξη οι άνθρωποι της χούντας όχι μόνο μαθαίνουν την ύπαρξή της και το όνομά του, αλλά, όπως καταγγέλλει ο ίδιος, τον απειλούν προσωπικά:
«Για λόγους που δεν κατάφερα ακόμη να ανακαλύψω, η μαγνητοταινία της συνεντεύξεώς μου βρέθηκε στην κατοχή του προξενείου της Γένοβας, το οποίο κάλεσε κατεπειγόντως τον εν λόγω “κύριο”, και σε μια σύσκεψη η οποία διεξήχθη αρχικά στο προξενείο και στη συνέχεια – σύμφωνα με τους πληροφοριοδότες μου – στην έδρα της “Λέγκα” στην οδό Καϊρόλι αποφασίστηκε “να μου σιάξουν τη γραβάτα”... χρησιμοποιώντας επακριβώς την έκφραση ενός μέλους. Και πράγματι την επομένη δέχθηκα την επίθεση του “κυρίου” Σκουλά από τη οποία γλίτωσα χάρη στην επέμβαση ενός φίλου, που έτυχε να είναι παρών».
Ο Γεωργάκης φοβάται πια ότι θέλουν να του «σιάξουν τη γραβάτα» και κοιμάται βάζοντας μπουκάλια πίσω από την πόρτα ώστε αν έρθουν νύχτα να τους ακούσει. Οι άνθρωποι του περιοδικού στο οποίο έδωσε τη συνέντευξη όταν ξανασυναντιούνται τον βλέπουν αναστατωμένο.

Πηγή: http://www.inout.gr/showthread.php?t=31628

Απόσπασμα από το βιβλίο: Το ελληνικό φοιτητικό κίνημα και ο αντιδικτατορικός αγώνας στην Ιταλία

Προς τιμήν της θυσίας του ηρωικού αυτού παιδιού, στήθηκε  σε μια μικρή πλατεία στο κέντρο της πόλης της Κέρκυρας η οποία φέρει και το όνομα του, ανδριάντας φιλοτεχνημένος αφιλοκερδώς από το γλύπτη Δημ. Κορρέ.

Στην κεντρική πλατεία Ματεότι της Γένοβα, μπροστά από τα σκαλοπάτια του Μεγάρου των Δόγηδων, στήθηκε στην μνήμη του μαρμάρινη πλάκα.

««Στο νεαρό Έλληνα ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΓΕΩΡΓΑΚΗ, που θυσίασε τα 22 χρόνια του για τη Λευτεριά και τη Δημοκρατία στη πατρίδα του. Όλοι οι ελεύθεροι άνθρωποι τιμούν την ηρωική του πράξη. Η Ελεύθερη Ελλάδα θα τον τιμά πάντα.
19 Σεπτέμβρη 1970»

Ο Γεωργάκης  όμως θα απασχολήσει ακόμη και νεκρός τους Απριλιανούς, δύο χρόνια ακριβώς μετά τον θάνατό του, όταν, σύμφωνα με πληροφορίες της προξενικής ελληνικής αρχής στη Βενετία, ετοιμαζόταν να προβληθεί στο φεστιβάλ Ρrimo Ιtaliano (Τορίνο), στο φεστιβάλ του Ρesaro και στο αντιφεστιβάλ Βενετίας ταινία με τίτλο «Γαλανή χώρα» («Ρaese azzurro») του σκηνοθέτη Τζιάνι Σέρα, συμπαραγωγή της RΑΙ ΤV και της εταιρείας CΤC, συνολικής δαπάνης 80 εκατομμυρίων λιρετών Ιταλίας, με σενάριο βασισμένο στη ζωή και το τέλος του Γεωργάκη και πολύ μικρές παραλλαγές. «Κατά τον πληροφοριοδότην μου» σημείωνε ο προξενικός υπάλληλος «το έργον προβαλλόμενον είναι δυνατόν να βλάψη τα μέγιστα το όνομα της Ελλάδος και τον ελληνικόν  τουρισμόν, την στιγμήν καθ΄ ην το τουριστικόν ρεύμα είναι τόσον ευνοϊκόν  δι΄ ημάς. Επί πλέον φαίνεται πως η ταινία είναι πολύ καλογυρισμένη, από πολύ καλόν και γνωστόν σκηνοθέτην, τον Gianni Serra, δέον δε να θεωρηθή καλυτέρα και πλέον επικίνδυνη της ταινίας “Ζ”. Σημειωτέον επίσης ότι η ταινία αύτη εγένετο διά να προβληθή ιδία από της τηλεοράσεως, όπερ σημαίνει ότι θα δυνηθούν να την παρακολουθήσουν εκατομμύρια θεατών». Ο ίδιος προσέθετε ότι ήδη είχαν ενδιαφερθεί να την αγοράσουν τηλεοπτικά κανάλια της Γερμανίας, των Σκανδιναβικών χωρών, κάποιος αμερικανικός σταθμός, το όνομα του οποίου δεν αναφερόταν, και το ΒΒC. Περαίνων το έγγραφό του εισηγείτο δύο τινά στην κυβέρνηση των συνταγματαρχών: να προβούν σε διάβημα «προς ανώτατα εν Ρώμη κυβερνητικά και άλλα κλιμάκια και διά τας λοιπάς τηλεοράσεις και κράτη, αγοράζοντας τα δικαιώματα της ταινίας δι΄ όλον τον κόσμον μέσω αλλοδαπού τινός επιχειρηματίου ταινιών, όστις θα ενεργήση σιωπηρώς δι΄ ημέτερον λογαριασμόν» (ΑΠ 167/ΑΣ 1727, 25 Αυγούστου 1972). 

Πηγή:ΤΟ ΒΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  11/01/2009 13:34«IΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 1971 Η «επιστροφή» του Κώστα Γεωργάκη» Της ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΤΟΜΑΗ

Νικηφόρος Βρεττάκος, Αυτοπυρπόληση

Στον φοιτητή που αυτοπυρπολήθηκε στη Γένοβα το 1970

Ντύθηκες γαμπρός
φωταγωγήθηκες σαν έθνος.
Έγινες ένα θέαμα ψυχής
ξεδιπλωμένης στον ορίζοντα.
Είσαι η φωτεινή
περίληψη του δράματος μας,
τα χέρια μας προς την Ανατολή
και τα χέρια μας προς τη Δύση.
Είσαι στην ίδια λαμπάδα τη μια
τ’ αναστάσιμο φως
κι ο επιτάφιος θρήνος μας.

συλλογή: “η θέα του κόσμου”

. Ο Γιάννης. Ρίτσος του αφιερώνει τα ποιήματα Ι-ΙΙΙ της συλλογής Νύξεις, που γράφει αυτή την εποχή στο Καρλόβασι.

Ο Γεωργάκης αποτελεί την πιο τραγική ίσως μαρτυρία της απάνθρωπης τούτης δικτατορίας που "με το γάντι" , "στα μουγγά" , "εκ του αφανούς" , "ψυχολογικά" , "πλάγια" , "δια του άλλου τρόπου "δολοφονεί ψυχές νεανικές , προσβάλλει σαν την τερρηδόνα τον πολφό του δοντιού ,κάνει να πετούν χαβλιόδοντες εκεί που πρέπει να ήταν φρονιμήτες. 
Ευλαβικά θρηνούμε την διετία που συμπληρώθηκε από τον αυτοπυρπολισμό της ψηχής του στη Γένοβα. 
Κι ορκιζόμαστε πως δεν την ξεχνάμε... 
Βασίλης Βασιλικός 

Τιμάμε το υψηλό πνεύμα θυσίας του συναγωνιστή φοιτητή Κωνσταντίνου Γεωργάκη , συμβολή της Αντίστασης των φοιτητών στον αγώνα του ελληνικού λαού για την απελευθέρωση από το καθεστώς της Δικτατορίας.
Η αγωνιστική παράδοση του Ελληνικού Φοιτητικού Κινήματος συνεχίζεται...Θα συνεχίσουμε τον Αγώνα ! Θα νικήσουμε !

Κ.Σ του Ρήγα Φεραίου , 19 Σεπτεμβρίου 1970

Ο Κώστας Γεωργάκης μας παρέδωσε ένα μήνυμα Ελευθερίας και πλήρους αυταπαρνήσεων . Και το υπέγραψε με τον θάνατο του

Αμαλία Φλέμινγκ

…..η πυρπόληση Κώστα Γεωργάκη που έβαλε φωτιές στις καρδιές των ανθρώπων και πλάτυνε το δρόμο για τον αγώνα που οδήγησε τελικά στον ενταφιασμό της δικτατορίας.

Δρ. Βάσος Λυσσαρίδης, Πρόεδρος του Κινήματος Σοσιαλδημοκρατών (ΕΔΕΚ) - Κύπρος, 25 Οκτώβρη 2000

Ύστερα από είκοσι έξι χρόνια και έπειτα από έρευνα τριών χρόνων στην Ιταλία και στην Ελλάδα ξανάρχεται στο φως η υπόθεση Κώστα Γεωργάκη μέσα από το βιβλίο «Το μεγάλο ναι» του Κωνσταντίνου Γ. Παπουτσή. Τα στοιχεία και οι μαρτυρίες συνοδεύονται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό (εκδόσεις Κωνσταντίνος).

Το Σημειωματάριο μου

Από τον Αντώνιο Διονυσίου.
   Τετάρτη, 17 Σεπτεμβρίου 2003  

Δεν είμαι τόσο δυνατός στον γραπτό λόγο για να γράψω όσο καλά θα άξιζε να γράψει κανείς για τον Κώστα Γεωργάκη. Θα προσπαθήσω όμως να αποτυπώσω κάποιες σκέψεις μου. Η θυσία του Κώστα Γεωργάκη δίκαια χαρακτηρίστηκε ως μια από τις κορυφαίες πράξεις αντίστασης εναντίον της Χούντας μαζί με την απόπειρα εναντίον του Παπαδόπουλου από τον Αλέκο Παναγούλη και την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Ο τρόπος με τον οποίον αποφάσισε να αντισταθεί στην χούντα φανερώνει την απόλυτη ανιδιοτέλεια της πράξης του. Θυσιάστηκε για αυτό που πίστευε, γνωρίζοντας πως αυτή του την αντιστασιακή πράξη δεν θα είχε αργότερα την δυνατότητα να την εξαργυρώσει με βουλευτικές θέσεις και αξιώματα. Για αυτό για εμένα η θυσία του ήταν μια ανυπέρβλητη ηρωική πράξη. Ας μην ξεχνάμε ότι έδωσε ότι πιο πολύτιμο είχε, την ίδια του την ζωή και μάλιστα πάνω στην άνοιξη της νιότης του. Ήταν μόλις είκοσι δύο ετών.

 Λίγοι πλέον θυμούνται την θυσία του. Ακόμα λιγότεροι θυμούνται την ημέρα της επετείου της γενναίας πράξης του. Ακόμα και στην γενέτειρα του την Κέρκυρα άργησαν πάρα πολύ να κάνουν μια ελάχιστη πράξη αναγνώρισης. Τελικά μετά από πολλές περιπέτειες δόθηκε το όνομα του σε μια μικρή πλατεία της πόλης και στήθηκε το άγαλμα του στο κέντρο της. Χρειάστηκε να φθάσει ο δήμος Κερκυραίων στο Συμβούλιο της Επικρατείας για να δοθεί η άδεια για την μετονομασία της πλατείας! Αλλά ακόμα και μετά από αυτό ένα βράδυ κάποιο βάνδαλοι, προφανώς χουντικοί, γκρέμισαν το άγαλμα από την θέση του. Αποκαταστάθηκε σχεδόν αμέσως αν δεν κάνω λάθος αλλά ευθύνες για την πράξη δεν αποδόθηκαν.

Από τον Αντώνιο Διονυσίου.
   Τετάρτη, 17 Σεπτεμβρίου 2003  

Το ιστορικό της θυσίας του Κωνσταντίνου Γεωργάκη περιγράφεται στο πιο κάτω βίντεο του Στέλιου Κούλογλου «Ρεπορτάζ χωρίς σύνορα».

Η ξεχασμένη μνήμη των λαών έχει σαν αποτέλεσμα να μην υπάρχει μέλλον. Εμείς προσπαθήσαμε να συνδέσουμε την μνήμη των θυμάτων του Πολυτεχνείου με αυτή του Κώστα Γεωργάκη, διότι θεωρούμε ότι η αυταπάρνησή του  για την εξυπηρέτηση μιας μεγάλης ιδέας που ήταν η απελευθέρωση της Ελλάδος  από το χουντικό καθεστώς, αποτέλεσε ύψιστη πράξη στην Νεοελληνική Ιστορία. Ήταν  ένα δυνατό κουπί της τριήρης  που μέσα από την φουρτουνιασμένη θάλασσα της εποχής,  οδήγησε το πλοίο στο λιμάνι που ονομάζεται Δημοκρατία στην Ελλάδα.

Η τριήρης αυτή είναι καλά φυλαγμένη στο καρνάγιο που λέγεται ψυχή των Ελλήνων και, εάν χρειαστεί, θα ξαναβγεί στο πέλαγος για όποιον επιβουλεύεται την ανατροπή του υπέρτατου αυτού αγαθού.